deBuren & Explore the North

De Verwonderkamer

waar Vlaamse en Friese makers elkaar ontmoeten

Algemeen
Ella Wassenaer
KRT
Archief van De Verwonderkamer
De Verwonderkamer

Al vele jaren werken deBuren en het Nederlandse festival en productiehuis Explore the North samen om Vlaamse en Friese makers met elkaar in contact te brengen. In het hoge noorden laten zij zich inspireren door de Friese cultuur en een jaarlijks variërende opdracht. Sinds 2020 gebeurt dat onder de noemer De Verwonderkamer. De uiteindelijke vorm van de Vlaams-Friese samenwerking is steeds anders, maar steevast worden de resultaten gepresenteerd op het Explore the North Festival in Leeuwarden.

2025 | Hoop tussen de puinhopen

Dit jaar werden Francesca Birlogeanu, Ellis Meeusen, Hannes Schievink en Sybren van der Velde geselecteerd. Ze kregen het boek De laatste dagen van de dorpsgek van Anne Goaitske Breteler als uitgangspunt. De dorpsgek als buitenstaander, spiegel, barometer; iemand die opereert aan (of over) de rand van wat als ‘normaal’ geldt. Schuilt er in het ongerijmde ook iets hoopvols? Van 15 t/m 19 september 2025 gingen deze nieuwe Vlaamse en Noord-Nederlandse stemmen in Leeuwarden aan de slag met deze vragen.

De Verwonderkamer met dezuiderBuren op Explore the North

21, 22 en 23 november 2025 in Leeuwarden
VR 21.11 ZO 23.11

De Verwonderkamer

met Francesca Birlogeanu, Ellis Meeusen, Hannes Schievink en Sybren van der Velde

Literatuur & Taal De Verwonderkamer
de zuiderBuren
ZO 23.11
13:15 - 14:00

Bundelpresentatie rode runen

Literatuur & Taal
de zuiderBuren
ZA 22.11
16:45 - 17:30

De Herontdekking van Ella Wassenaer

met Mona Thijs, Zindzi Tillot Owusu, Charlotte Westra en Jaimy Hindriks

Literatuur & Taal
de zuiderBuren
2024 | De herontdekking van Ella Wassenaer

In 2024 waren Zindzi Tillot Owusu, Mona Thijs, Jaimy Hindriks en Charlotte Westra verwonderd over de Friese bundel Reade Runen, wat leidde tot De Herontdekking van Ella Wassenaer op Explore the North, en op het 20-jarig jubileumfeest We zullen doorgaan van deBuren.

Ella Wassenaer was een veelzijdige Friese schrijver in wier werk bijzondere vrouwen vaak de hoofdrol spelen. Zij ging in 1959 met Reade Runen als eerste (en enige?) vrouwelijke Friese dichter het experiment aan, in het spoor van de Vijftigers. Zoals veel vrouwelijke schrijvers in haar tijd werd Ella streng aangepakt door de critici en niet in de canon opgenomen.

Vijfenzestig jaar later herontdekken vier jonge makers en vier essayisten dit zinderende werk en brengen het opnieuw tot leven in een literaire variétéshow en een boek. Reade Runen is opnieuw verschenen, ditmaal in een eigentijdse Nederlandse vertaling en verrijkt met literaire teksten en verdiepende essays.

Ga naar de Bundelpresentatie van rode runen op Explore the North op 23 november 2025 in Leeuwarden, in de KANTL (Gent) op woensdag 10 december of in Perdu (Amsterdam) op woensdag 17 december:

Bundelpresentatie rode runen op Explore the North

Alles bekijken

Bundelpresentatie rode runen in de KANTL

Met Albertina Soepboer, Annelies Verbeke, Charlotte Westra, Elisa Demarré, Jaimy Hindriks, Mona Thijs, Sophia Blyden & Zindzi Tillot Owusu

Alles bekijken

Bundelpresentatie rode runen in Perdu

Met Annelies Verbeke, Elisa Demarré en Sophia Blyden

Alles bekijken
2022 | KRT - De Grote Krimp World Tour

De Friese makers Mees van Rijswijk en Sannemaj Betten en de Vlaamse makers Marieke Ornelis en Johannes Lievens gingen op uitnodiging van Explore the North en deBuren samen op onderzoek uit.

Voorafgaand aan het Explore the North Festival 2022 gingen ze in residentie in Leeuwarden. Daarbij bogen ze zich over de Oera Linda, de beroemde en compleet verzonnen mythe, waarin beschreven staat hoe de West-Europese samenleving is ontstaan uit een Friese, matriarchale samenleving. Voor De Verwonderkamer gebruikten zij dit gegeven als inspiratie om een tegenmythe te bedenken voor het idee dat groei in de huidige maatschappij als iets goeds beschouwd wordt.

Dit resulteerde in een literaire muziekvoorstelling, waarin hun band, genaamd KRT, steeds kleiner wordt. Deze samenwerking verliep zo goed dat de makers graag een vervolg gaven aan dit project en al te zien waren bij Jonge Harten, vers vuur en PAFFF. KRT is te boeken voor kleine en stiekem ook grote podia.

Spel & creatie: Marieke Ornelis, Mees van Rijswijk, Sannemaj Betten, Johannes Lievens, Wouter Betten | Productie & organisatie: De Verwonderkamer, Explore The North, deBuren | Met dank aan Aline Lapeire, Marleen Nagtegaal, Tialda Hoogeveen, Thijs Ten Berge, Michelle Vletter, Goffe Jensma, techniek & vrijwilligers

KRT op Oerol 2023

KRT op Explore the North 2022

‘Een hoogtepunt in het Explore The North festival’

Friesch Dagblad

KRT - De Grote Krimp World Tour (De Kapel, 14 oktober 2022)

Wij kenden enkel de sterke wil met rust gelaten te worden
Ons eigen ding te kunnen doen
Zonder gestoord te worden
Ons niets aan te trekken van recensies
En ons evenwel niets aan te trekken van al die miljoenen mensen
Die in ons een soort goden zagen
Ons niets aan te trekken van de NASA
Van wetenschappers
We verspreidden liever ons eigen wereldbeeld
Dat gevormd was door een leven langs juichende stadions
Langs honderden continental breakfasts
En duizenden continental flights
‘De wereld is plat!’ riepen we
Terwijl we ons niets aantrokken
Van de mensen die ons van hot naar her vlogen
‘God is dood!’ riepen we
Terwijl we ons niets aantrokken van de mensen die
De (echte) zebra voor Huga
Het krat Noorse witbier voor Drumstick Jo
De baal stro voor Wup
Aansleepten op elke plek waar we neerstreken
‘Meditatie is de nieuwe seks’ brachten we uit
Om de volgende dag weer op te stijgen
En ergens anders een volgende, grote waarheid te verkondigen
De tijd vloog voorbij
Wij vlogen voorbij-

Hoe bekender je wordt, hoe kleiner je wereld
En dat is ook precies de bedoeling
Want hoe kleiner de wereld
Hoe minder concurrentie
Hoe minder concurrentie
Hoe meer geld voor het label
En voor ons

Lieve vriend
Ik heb je album gehoord
Er zijn er duizenden zoals jij
En dat is precies wat je zou moeten willen
Want hoe mooi het ook lijkt
Het is verschrikkelijk om ergens de enige van te zijn
Het voelt veel meer als de enige witte neushoorn
Dan als een god

Groeten

H.

Sannemaj Betten

© Heleen Haijtema

Sannemaj Betten is dichter, docent en theatermaker. Ze zoekt in haar werk de dingen op die je liever met rust zou willen laten. Die laat ze vervolgens zien zoals ze zijn: rauw, puur en bitter (een beetje zoals chocolade soms smaakt).  

Alles bekijken

Mees van Rijswijk

Mees van Rijswijk is schrijver, muzikant en zacht-activist. In hun teksten kiest hij zijn woorden zorgvuldig: alles wat meer dan vijf lettergrepen telt valt al af. Hij gelooft dat spreken zilver is en fluisteren goud. Met vriendelijke woorden kan hij maatschappelijke thema's op een subtiele, toegankelijke manier aansnijden. Met een korreltje zout voor onderweg neemt Mees je graag mee in hun wereld.   

Alles bekijken

Marieke Ornelis

© Sanne De Wilde

Marieke Ornelis (1999) is schrijver en theatermaker. Ze vraagt zich af wat waarheid is in een wereld waar wij onze realiteit construeren aan de hand van onze verhalen. Marieke bewandelt de grenzen tussen poëzie, theater en film, brengt teksten op podia, en haar gedicht 'Kamers' werd geprojecteerd op de gevel van Het Paleis in Antwerpen. 

Alles bekijken

Johannes Lievens

© Marianne Hommersom

Johannes Lievens (2001) behaalde in 2021 een Master Woordkunst met een honderd-dagen-lang klimaatprotest en een monoloog over De Baron in de bomen van Italo Calvino. Wijzen naar de wereld is het centrale thema in zijn werk, zowel in het theater, in spel, een interview of een audiowerk. Je vindt veel meer op johanneslievens.be.

Alles bekijken
2023 | De (on)eindigheid van het bestaan

Dit jaar werden Ka(a)te Dejonckheere, Fardau Nijboer, Shimanto Reza en Gabrielle Terpstra geselecteerd. Het viertal liet zich inspireren door het planetarium van Eise Eisinga in Franeker. Tijdens een residentieperiode begin oktober leerden ze de wereld van de Friese astronoom kennen en beginnen ze aan een creatie waarmee ze, net als hij ooit, vat proberen te krijgen op de (on)eindigheid van het bestaan. Dat was ook het thema van het Explore the North-festival, dat plaatsvond van 24 tot 26 november 2023 in Leeuwarden. 

2021 | Vlaamse Verkenners

Hoe hoog is de drempel tussen noord en zuid? Kan het Friese landschap in het Vlaams worden bezongen? Vlaamse Verkenners Astrid Haerens en Anke Verschueren gingen voorafgaand aan het Explore the North-festival op onderzoek uit en brachten de festivalthematiek van Explore the North 2021 in de praktijk: met een open houding treden ze Friesland tegemoet, klaar om het onbekende te omarmen.

Tijdens hun verblijf in Friesland gingen ze op pad met een Friese gids, op zoek naar nieuwe verhalen over stad en platteland, over prehistorie en jonge zeeklei, en uiteindelijk ook over zichzelf.

door Anke Verschueren

Er is een land verdronken

Literatuur & Taal
door Astrid Haerens

Je bent hier nog maar pas, heb je nu al een kleidepressie?

Literatuur & Taal
2020 | Winterslaapwandeling: een audio-ervaring

Maak het onvoorstelbare voorstelbaar aan de hand van een duurzaam literair format: dat was de taak die drie teams van telkens één Friese en één Vlaamse kunstenaar kregen voor de Verwonderkamer in 2020. Voor deze uitdaging selecteerden Explore de North en deBuren de veelzijdige makers Anne-Goaitske Breteler, Nicole Van den Berg, Raymond Muller, Arno Boey, Betül Sefika en Marie Borremans. De formats werden voorgesteld aan een live publiek, maar de magische audiotour van Marie Borremans en Raymond Muller is nog steeds als podcast te beluisteren.

Dus koptelefoon op, playknop aan, en laat je meenemen door de wondere wereld van een winterse nacht. Eenmaal op pad verken je de grenzen van je eigen buurt en begin je je af te vragen wat werkelijkheid is en wat fantasie. Want slaap je? Ben je wakker? Slaapwakker misschien? Eén ding is zeker: eindigen doe je opnieuw in je eigen slaaphol.

1. Je doet de slaapwandeling in principe alleen.
2. Je hebt een telefoon met koptelefoon of oortjes nodig.
3. Voor je gaat luisteren ga je in bed liggen. Als je lekker ligt, kan je beginnen.
4. Je kunt ervoor kiezen om met Marie of met Raymond te lopen. Beide teksten/wandelingen zijn hetzelfde, alleen is de stem anders.
5. De wandeling komt het best tot zijn recht als het donker is en stil op straat. Dus hoe later op de avond hoe beter. En als je de mogelijkheid hebt om het in het holst van de nacht te doen, kan dat helemaal bijzonder zijn.
2019 | Onderstroom

In november 2019 stuurde deBuren oud-schrijfresident Amarylis De Gryse 10 dagen op residentie in Leeuwarden voor het project Nieuwe Werelden. Daar bouwde zij samen met audiomaker Tristan Visser en videomaker Sam van Zoest een onderwaterkoepel als audiovisuele installatie.

Verwijderen