Hooray for the Essay 2022!

De opdracht: Is er een alternatief? Op zoek naar uitwegen uit het dominante systeem 

Is there no alternative? In zijn gelijknamige bestseller is cultuurcriticus Mark Fisher niet hoopvol: de logica van het kapitalisme heeft volgens hem werkelijk alle domeinen van ons leven overgenomen. Ook filosoof Slavoj Žižek stelt dat het makkelijker is het einde van de wereld voor te stellen dan het einde van het kapitalisme. Maar moeilijk gaat ook: is er echt geen alternatief? Wij gaan er in deze essaywedstrijd toch naar op zoek.  

Vertrekpunt voor deze zoektocht is het boek De paddenstoel aan het einde van de wereld van Anna Lowenhaupt Tsing. In het spoor van de matsutake, een wilde paddenstoel die groeit op plekken die de mens uitgeput heeft achtergelaten, stelt ze zich de vraag hoe we kunnen leven op de ruïnes van het kapitalisme. Daarbij kijkt ze naar de vruchtbare verstrengelingen van datgene dat niet binnen kapitalistische plannen past. Zo was bijvoorbeeld de matsutake het eerste teken van leven na de atoomaanval op Hiroshima en zijn de paddenstoelen momenteel vooral te vinden in gebieden waar massale ontbossing heeft plaatsgevonden.  

Lowenhaupt Tsing gaat dus niet op de klassieke manier tekeer tegen het systeem, maar probeert er op een verrassend andere manier naar te kijken waardoor nieuwe ontsnappingspogingen zichtbaar worden. Want misschien is er, ondanks het kapitalisme, wel een uitweg denkbaar? Voor deze essaywedstrijd dagen we je uit hetzelfde te doen. 

Waar zie jij vormen van verzet optreden? Plekken waar alternatieven oprijzen die buiten het systeem vallen? Herken jij vormen van leven die onbedoeld zijn ontstaan door het kapitalisme en vruchtbaar om op door te denken? Is kapitalisme een voorwaarde voor democratie? Of kunnen we ook terug naar Marx?  

Inspiratie nodig?  

• Beluister vanaf 17 oktober de podcast Is er een alternatief? met filosofen Marian Donner, Bleri Lleshi en Scherpsteller Robin Goudsmit. 

• Of neem op maandag 24 oktober deel aan de live gespreksclub met deze filosofen tijdens Pilar ASAP Festival: order to disorder edition, waarin ze alvast nieuwe manieren van denken uitproberen.   
  

Deelnemen 

Ten laatste op vrijdag 18 november (vóór 10:00) verwachten we jouw essay van maximaal 2000 woorden. Mail je tekst naar lieselotte.vaneeckhaute@vub.be en jozefien@deburen.eu. Op donderdag 15 december maken we het winnende essay bekend tijdens de Avond van het Essay op het Festival van de Gelijkheid in Gent. De winnaar gaat naar huis met 500 euro. 

De jury 

De jury bestaat uit Lieselotte Vaneeckhaute (coördinator Pilar), Jozefien Daelemans (coördinator Nieuw Geluid deBuren), Robin Goudsmit (journalist en Scherpsteller),  Daan Borloo (dramaturg en auteur van De Netflix essays) en Mara Matthyssens (redacteur Rekto:Verso).

Tips van jurylid Robin Goudsmit:

• De wedstrijd heeft een groot onderwerp dat onbehapbaar kan lijken. Ik denk dat een goed essay vaak lijkt te gaan over een klein, afgebakend onderwerp, waarin bij lezing of herlezing toch ook andere, grotere thema's doorschemeren. Je hoeft daarom ook niet al je argumenten te benoemen; suggestie is je vriend.  

• Een goed essay is gebaat bij goede omschrijvingen. Vaak wordt er bij het genre gedacht aan een soort onpersoonlijke, theoretische uiteenzetting, maar dat hoeft het helemaal niet zo te zijn. Een mooie scène of anekdote, of personages van vlees en bloed maken alle overdenkingen over welk onderwerp dan ook lichter, invoelbaarder, en uiteindelijk indrukwekkender. 

Tips van jurylid Jozefien Daelemans:

• Begin sterk en sla je lezer meteen aan de haak. Verras met een ontroerende anekdote, stel een originele vraag, geef een bijzonder feit mee of val meteen met de deur in huis. Bouw daarna je tekst stapsgewijs op. Neem je lezers bij de hand: neem hen mee in je gedachtengang en argumentatie. Prop niet te veel gedachten, stellingen en metaforen in één paragraaf, maar doseer en maak alles stap voor stap duidelijk.

  Als het past, maak op het einde een cirkelbeweging naar je begin.

• Gebruik helder taalgebruik en maak niet te lange zinnen. Gebruik niet met opzet moeilijke woorden en complexe zinsconstructies om intelligenter over te komen. De meest belangrijke vragen zijn te vatten in eenvoudige zinnetjes. Herlees je tekst en schrap de woorden die er niet toe doen en je tekst enkel zwaarder maken.

Samenwerking van deBuren, Pilar en Scherpsteller Robin Goudsmit