Hoe droogte de Lage Landen bedreigt
Als aan het begin van de lente de eerste berichten over droogte het nieuws halen, worden die altijd als een verrassing onthaald. Hoezo waterschaarste? Het regent hier toch vaak? Bovendien binden we in het deltagebied van de Lage Landen al eeuwenlang de strijd aan met een teveel aan water. Hoe is het zover kunnen komen dat de grootste uitdaging nu een tekort is? En hoe gaan we in Vlaanderen en Nederland om met deze paradigmashift? Welkom bij deze Atelier Actua XL, met een koninklijk randje!
In maart dit jaar vond voor het eerst in 50 jaar een VN-conferentie plaats over water. De toestand is dan ook kritiek: overstromingen, extreme droogte en watervervuiling halen elke week de krantenkoppen. Dat Nederland medeorganisator was van de conferentie is niet toevallig. In het deltagebied van de Lage Landen wordt al eeuwenlang aan watermanagement gedaan. Maar net als Vlaanderen, dat in 2020 de Blue Deal lanceerde om waterschaarste en droogte tegen te gaan, moet Nederland het geweer van schouder veranderen. Koning Willem-Alexander liet in zijn toespraak tijdens de waterconferentie dan ook optekenen dat een gamechanger nodig is in onze omgang met water. Nu hij op staatsbezoek komt naar België wijden we er een bijzondere aflevering van Atelier Actua aan.
In drie panelgesprekken gaan we onder leiding van VRT-journalist Ann De Bie dieper in op deelaspecten van het watertekort. Maar aftrappen doen we met een klimaatbericht van VRT-weervrouw Jacotte Brokken waarin ze de situatie schets. Want hoezo droogte, het regent hier toch vaak?
Water sparen voor later
Alleen landbouwers tonen zich niet verrast als begin lente de eerste berichten over droogte het nieuws halen. Zij worden er dan ook al enkele jaren rechtstreeks mee geconfronteerd en weten als geen ander dat het waterbeheer een andere richting uit moet. Maar wat is de grootste uitdaging qua waterschaarste? Komt het er vooral op aan te ‘besparen’ op water? Of kun je water ook ‘sparen’ voor later? En wat met de regen die hier valt?
Een gesprek met Marijke Huysmans, professor in grondwaterhydrologie en lid van de taskforce droogte bij de Blue Deal, en Marjolein Mens, expert droogte en waterverdeling bij het Nederlandse kennisinstituut Deltares.
Moet water duurder worden om verbruik te verminderen?
In de toekomst dreigt een tekort aan drinkwater, nu al zijn in droge periodes maatregelen nodig om dat te voorkomen. Burgers motiveren zuinig te doen met water blijkt lastig. Helpt het om drinkwater duurder te maken? Is dat ethisch en praktisch haalbaar? En wat zijn de verschillen in de prijs van water in Vlaanderen en Nederland en heeft dat een effect op het verbruik?
Een gesprek met Carl Heyrman, algemeen directeur van Aqua Flanders en Stefanie Salmon, onderzoeker in het team Resilience Management & Governance bij KWR Water Research Institute.
Hoe maken we van onze stad een spons?
Korte en hevige buien of langere periodes van droogte: de voorbije zomers lieten zich opmerken door extremen. Vooral in de stad is dat voel- en zichtbaar: straten die overstromen of hitteplekken die makkelijk ettelijke graden warmer zijn dan buiten de stad. Hoe maak je van de stad een spons, die water absorbeert, maar ook weer kan afgeven? Welke goede voorbeelden zijn er al te vinden? En hoe kunnen we de verantwoordelijkheid voor de transitie eerlijk verdelen?
Een gesprek met Carmen Van Maercke, ingenieur-architect en landscape-urbanist bij het Brusselse Fallow en docent bij de Rotterdamse Academie van Bouwkunst, en Kees van Leeuwen, hoogleraar Water Management and Urban Development aan het Copernicus Instituut van de Universiteit Utrecht.
Royale extra's
Omdat dit programma tijdens het tweedaagse bezoek van koning Willem-Alexander en Koningin Máxima aan België valt, zetten wij deze avond extra luister bij. De band Hydrogen Sea zorgt voor muziek, en na afloop trakteren we op een royale borrel!
Jacotte Brokken is wetenschapscommunicator en weerexpert voor VRT. Daarnaast doceert ze video- en klimaatjournalistiek aan de Arteveldehogeschool in Gent. In 2015 studeerde ze af als Master in de Chemie. Sindsdien maakt ze er haar missie van om wetenschap op een toegankelijke en boeiende manier te brengen. Dat doet ze op radio en tv, maar ook in online video’s, TikToks en podcasts.
Professor Marijke Huysmans is als experte in grondwaterhydrologie verbonden aan de VUB en de KU Leuven. Ze is lid van de taskforce droogte van de Blue Deal, een ambitieus programma van de Vlaamse regering dat via samenwerking de strijd tegen waterschaarste en droogte aangaat.
Dr. ir. Marjolein Mens is expert droogte en waterverdeling bij Deltares, een kennisinstituut voor innovatieve oplossingen op het gebied van water en ondergrond. Sinds 2018 leidt ze projecten om inhoudelijke ondersteuning te bieden bij het beleidsproces van het Deltaprogramma Zoetwater. In dat programma wordt Nederland voorbereid op toekomstige droogtes en andere ontwikkelingen die de balans tussen watervraag en wateraanbod in gevaar kunnen brengen. Daarnaast initieert en leidt ze onderzoeken om onze kennis van droogte te vergroten met speciale aandacht voor de relatie tussen droogte/watertekort en gevolgen voor de maatschappij.
Carl Heyrman is sinds 2016 algemeen directeur van AquaFlanders, de federatie van Vlaamse waterbedrijven en rioolbeheerders. Vanuit deze rol geeft hij als verenigingsprofessional mee vorm aan het landschap van het waterbeheer in Vlaanderen en bevordert hij de samenwerking tussen de verschillende actoren. Tevens is hij sectorale woordvoerder en vertegenwoordigt hij AquaFlanders en haar leden op diverse fora in binnen- en buitenland. Eerder begon hij als jonge ingenieur in de petrochemie, daarna was hij als projectleider actief in de bouwsector. Vervolgens was hij jarenlang eindverantwoordelijke van een sectoraal advies-, studie- en informatiecentrum rond preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouw.
Dr. Stefanie Salmon is onderzoeker in het team Resilience Management & Governance bij KWR Water Research Institute. Ze is gepromoveerd op het gebied van gedragsverandering aan de Rijksuniversiteit Groningen (afdeling Marketing), in samenwerking met de Universiteit Utrecht (afdeling Gezondheidspsychologie). Ze deed onderzoek naar het stimuleren van gedrag dat in lijn is met lange termijn doelen (zoals gezond of duurzaam gedrag). Bij KWR houdt ze zich bezig met het gedrag van de klant van drinkwaterbedrijven. Hierbij onderzoekt zij hoe klanten zijn aan te zetten tot waterbesparend gedrag of tot gedragingen die effect hebben op de kwaliteit van het drinkwater. Daarnaast past zij haar kennis over gedrag toe in onderzoek naar klantperspectieven, kraanwaterbewustzijn en risicoperceptie.
Architect en docent Carmen Van Maercke studeerde ingenieurswetenschappen aan de UGent. Daarna volgde ze de European Postgraduate Master in Urbanism (EMU) aan de KU Leuven en de IUAV in Venetië. Ze werkt als partner, ingenieur-architect en landscape-urbanist bij Fallow, een jong en veelzijdig bureau in Brussel dat zich richt op ruimtelijke en sociaal-ecologische uitdagingen op het vlak van architectuur, landschap en stedenbouw. Daarnaast geeft ze les aan de Rotterdamse Academie van Bouwkunst en de Universiteit Gent. Waterbeheer is een onderwerp waar zij zich graag mee bezighoudt, zo was ze onder meer betrokken bij projecten rond ontharding binnen een stedelijke context, het opmaken van het waterplan voor de stad Brussel en Ontwerpend Onderzoek rond de Woluwe vallei in opdracht van het team Vlaams Bouwmeester en de Brussels Bouwmeester.
Kees van Leeuwen is hoogleraar Water Management and Urban Development aan het Copernicus Instituut van de Universiteit Utrecht. In het begin van zijn carrière deed hij onderzoek naar waterverontreiniging en gaandeweg ontwikkelde hij zich op het vlak van wetenschapsbeleidsadvisering en -management. Hij werkte lange tijd bij verschillende ministeries van de Nederlandse overheid en vervolgens bij de Europese Commissie als directeur van het Joint Research Institute in Italië. Na 30 jaar keerde hij terug naar het academische wereld. Naast zijn hoogleraarschap aan de Universiteit van Utrecht was hij ook lange tijd als onderzoeker werkzaam bij KWR (Watercycle Research Institute). Hij was samen met 5 andere wetenshappers betrokken bij de realisatie van het project en boek Urban Water Atlas for Europe.
Hydrogen Sea is de liefdesbaby van Birsen Uçar en Pj Seaux. Volgens Humo pakten ze uit met ‘’de beste Belgische debuutplaat in tijden”. Ze toerden door de Benelux, Frankrijk, Japan, de VS, en gingen aan de haal met een MIA-nominatie voor de categorie ‘Doorbraak’ . Ze brengen een symbiose van donkere synths, een verhalende piano en Birsens kraakheldere stem.
Betaal wat je kan (en voor een ander) €10
Betaal wat je kan | Suggestie basisprijs €7
Betaal wat je kan | Suggestie reductieprijs €3
Betaal wat je kan | Gratis
Bij de activiteit vind je enkele 'Betaal wat je kan' opties terug waaruit je kan kiezen. We bieden suggesties aan voor een basisprijs en een reductieprijs. Maakt een lagere ticketprijs je bezoek gemakkelijker? Dan ben je vrij dat lager tarief te kiezen. Kan je je een hogere ticketprijs veroorloven? Dan zorg jij ervoor dat anderen minder kunnen betalen.
Deze avond wordt mede mogelijk gemaakt met steun van de Nederlandse Ambassade in België.
