Hoe staat het met onze taal?

Mag je tegenwoordig echt niks meer zeggen of valt dat erg mee? Hoe praten we over het klimaat? Hoe leren wij spreekwoorden en gezegdes? Wat is dierentaalkunde? Vier taalexperts zoeken het voor je uit!

Literatuur & Taal Politiek & Samenleving Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd

In deze aflevering van Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd tijdens de Week van het Nederlands leggen we de focus op taal. Vier experts uit Vlaanderen en Nederland geven antwoord op een taalvraag, gevolgd door een gesprek met moderator Selma Franssen. We sluiten de avond af met een performance van woordkunstenaar Arno Boey over woorden die je thuis gebruikt en nergens anders.

We geven het woord aan de volgende experts:

Taalkundige Vivien Waszink | Mag je tegenwoordig echt niks meer zeggen of valt dat erg mee?

Journaliste en historica Tine Hens | Hoe praten we over het klimaat?

Psycholinguïst Simone Sprenger | Hoe leren wij spreekwoorden en gezegdes?

Variatielinguïst Marjo van Koppen | Wat is dierentaalkunde?

OPROEP: welke woorden gebruik je thuis en nergens anders?

deBuren, Curieus en MO* zijn op zoek naar voorbeelden van familietaal. Welke woorden gebruik je thuis aan de eettafel en nergens anders? Hoe noem je je grootmoeder, wat zeg je tegen je kat, huisgenoten of je planten en welke woorden, gezegdes of zinnen gebruik je voor bepaalde voorwerpen of situaties die niemand buiten je familie snapt? Of het nu gaat over gesprekken die we voeren met een partner, broertje, hond of plant, thuis praten we een andere taal met andere regels. Van een mengelmoes van talen en zelfbedachte woorden tot zeemzoeterige koosnaampjes: welke taal spreek je thuis? Stuur je woord of zin met een beetje uitleg voor dinsdag 19 september naar debbie@deburen.eu. Met de ingezonden woorden maakt woordkunstenaar Arno Boey een performance die opgevoerd wordt op 3 oktober bij deBuren tijdens een aflevering van Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd in het kader van de Week van het Nederlands.

Betaal wat je kan (en voor een ander) €10

Betaal wat je kan | Suggestie basisprijs €7

Betaal wat je kan | Suggestie reductieprijs €3

Betaal wat je kan | Gratis

Bij de activiteit vind je enkele 'Betaal wat je kan' opties terug waaruit je kan kiezen. We bieden suggesties aan voor een basisprijs en een reductieprijs. Maakt een lagere ticketprijs je bezoek gemakkelijker? Dan ben je vrij dat lager tarief te kiezen. Kan je je een hogere ticketprijs veroorloven? Dan zorg jij ervoor dat anderen minder kunnen betalen.

Kun je de sessie niet bijwonen? Check onze podcast Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd en beluister de afleveringen achteraf (via Spotify, Apple Podcast of Soundcloud).

Meer over de sprekers

Vivien Waszink is taalkundige en studeerde ooit af op de betekenis van het woord leuk. Vivien werkt op het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) als onderzoeker en woordenboekmaker (lexicograaf). Ze is projectleider van het Woordenboek van Nieuwe Woorden (WNW: neologismen.ivdnt.org). Verder schrijft en vertelt Vivien ook graag over nieuwe woorden, maar ook over hiphoptaal, jongerentaal en inclusieve taal. Over inclusieve taal schreef zij in 2022 Dat mag je óók (al niet meer) zeggen, een uitgave van Onze Taal.

Tine Hens is historica en werkt als zelfstandig journaliste voor onder andere MO*, Knack en Apache. Ze schrijft vooral over de klimaat- en biodiversiteitscrisis en de ecologische transitie waar we voor staan. Eerder verschenen van haar Het klein verzet (EPO, 2015), een tocht door Europa naar hoe het anders kan, en Het is allemaal de schuld van de Chinezen! (EPO, 2021) over typische dooddoeners in klimaatgesprekken. In haar nieuwste boek, De wereld die we delen, (april 2022) vertelt ze het verhaal van de mens als deel van al het leven op deze planeet.

Ze is gehuwd, heeft twee zonen en twee plus-zonen.

Simone Sprenger is assistent-professor bij het Center for Language of Cognition aan de Rijksuniversiteit Groningen en een expert op het gebied van de cognitieve psychologie en psycholinguïstiek. Ze doet onder meer onderzoek naar tweetaligheid en de manier waarop we woorden en uitdrukkingen opslaan in ons geheugen. Uitdrukkingen vindt ze interessant, omdat je iets zegt wat letterlijk helemaal niet past bij de situatie. Je hoeft dus niet aan zee te zijn om te zien waar het schip strandt. Dat iedereen alsnog begrijpt wat je bedoelt, vind ze intrigerend. Samen met taalwetenschapper Jacolien van Rij onderzocht zij via een publieksonderzoek hoe wij spreekwoorden en gezegdes leren, hoe ze opgeslagen worden en of er regionale verschillen zijn in het Nederlandstalige taalgebied.

Marjo van Koppen is senioronderzoeker aan het Meertens Instituut (KNAW) bij de onderzoeksgroep variatielinguïstiek en hoogleraar Taalvariatie van het Nederlands aan de Universiteit Utrecht. Ze doet naast haar onderzoek naar variatie in mensentaal, onderzoek naar communicatie tussen mensen en dieren, in het bijzonder koeien en katten. Haar onderzoek naar mens-diercommunicatie sluit aan bij het onderzoek van Leonie Cornips naar koeientaal. Samen onderzoeken zij hoe die communicatie door taalkundigen wordt geduid en wat die communicatie ons vertelt over de cognitieve en sociale taalvaardigheden van dieren- en mensentaal. Zij voeren dit onderzoek uit naar verschillende diersoorten, gedomesticeerde dieren zoals koeien, varkens en katten, en breiden het onderzoek ook uit naar niet gedomesticeerde, maar wel door de mens verzorgde dieren zoals dierentuindieren.

Arno (1996) werkt als schrijver, audio- en theatermaker. Het belang van taal en verhalen keert steeds terug in zijn werk, vaak met een documentaire en participatieve insteek. Arno publiceerde oa in DW B, Kluger Hans, Sampler en ZINK. Hij maakt radioreportages voor Klara. Hij heeft een fascinatie voor dans en bloemen.

Sarah Van Looy

Selma Franssen programmeerde en presenteerde events voor Festival van de Gelijkheid, deBuren, Muntpunt, Passa Porta Festival en Huis van de Mens. Haar artikels verschenen o.a. bij De Morgen, De Standaard, Knack, Apache en Charlie Magazine in Vlaanderen, OneWorld, VPRO, Vice en De Nederlandse Boekengids in Nederland en internationaal bij The New Statesman, Bustle, Lady Science, IJNet, Full Stop Literary Review en Deutsche Welle. Haar boek 'Vriendschap in tijden van eenzaamheid' verscheen in 2019 bij uitgeverij Houtekiet.