Oude werken, jonge schrijvers 2021

Olieverf op doek

door Marieke Ornelis

Datum 7 oktober 2021

Achttien jonge Vlaamse en Nederlandse auteurs lieten zich inspireren door 19e eeuwse artefacten uit het Rijksmuseum, met oog voor ongezien werk. Met Marieke Ornelis kijken we naar Portret van een jonge vrouw met hond Puck, geschilderd door Marie-Thérèse Schwartz in ca. 1879 – ca.1885.  ‘Tussen ons in ligt een ingehouden ademtocht en een onzichtbaar kapitaal.’

Collectie Rijksmuseum, Amsterdam | Marie-Thérèse Schwartz, Portret van een jonge vrouw met hond Puck, ca. 1879 – ca.1885

1.

Laat je schouder zakken.

Zo.

En let op je kin.

Ik heb haar geen naam gegeven maar wel een gezicht.

Tussen ons in ligt een ingehouden ademtocht en een onzichtbaar kapitaal.

Ik inventariseer de dingen die niet normaal zijn –

mijn kwasten en mijn schort mijn tekort aan bescheidenheid het feit dat ik alle tijd van

de wereld heb en nog een atelier ook

Zij is een verzameling plooien. Zij is mooi zij is op te vouwen zoals het linnen van haar lakens die slaat ze open samen met haar armen en haar ramen. Ik inventariseer de dingen die wel normaal zijn –

de hond Puck in de hoek mijn linnen doek strakgespannen het gekletter van de pannen

beneden het kraken van traptreden

Ik ben een verzameling perspectieflijnen. Ik bewaar liefdesbrieven en grafiet, er woont verdriet in mijn onderbuik.

De gebruiken blijven duidelijk: met elke penseelstreek vervagen onze gelijkenissen. Tussen ons in ligt mijn blik.

2.

Ze hangt niet helemaal recht.

Wacht.

Daar was het beter.

Ik heb haar geen naam gegeven maar wel een muur.

Ze zijn dol op vrouwen die je kan inlijsten. Soorten omlijstingen zijn onder andere: het kader om een schildersdoek een roze raamkozijn op een straathoek de randen van de spiegel de kaft van het kookboek

In de diepte van de museumkelder liggen ze vervuild vergeeld verkleurd bedekt met lakens doorweekt met vernis. Ze zijn dol op vrouwen die je mag onderpissen.

Ze zijn dol op vrouwen gemaakt van krijt en klei papier plasticine en pixels algoritmische muzen en marmeren hoeren. Ze zijn dol op vrouwen die je mag beloeren.

Ik kaap de blikrichting, op elke zichtlijn één vrouwelijk perspectief. De audiogids: zalen met verhalen over zachte lieve lijven blijft u staan links van u ziet u een mens gereduceerd tot baarmoeder rechts van u een gevaarlijke heks een sloer blijft u staan blijft u

Daar is de handtekening, Thérèse Schwartze. Blijft u staan blijft u kijken.

3.

Is er een woord voor deze kleur?

Alle archieven doorzocht, niets gevonden.

Ik heb haar geen naam gegeven maar wel een verhaal.

Je kan woorden over elkaar leggen zoals olieverflagen. Het begint bij materiaal: de taal – geen industriële gezegden inmengen en zeker niet met water aanlengen.

Daarna is het heilzaam de hele omgeving te bedekken, vlekken brengen ongeluk. Schets vervolgens naar observatie, denk na over het gebruik van negatieve ruimte, compositie.

De zinnen leg je dik-over-dun op het linnen. Meng de lijnen incrementeel met lijnzaadolie of terpentine. Stel met elke laag het onvermijdelijke barsten van het beeld uit, maak de constructie zichtbaar, om deze uiteindelijk te ontmantelen.

Er zijn ook dingen waar je de woorden nooit voor zal vinden, het rood van de vlekken in haar dure onderrokken het blauw van de kamers waarin zij tegen de klok in zat te borduren de uren waarin zij stil stond voor haar portret

Er zijn mensen wiens verhaal je nooit helemaal zal kennen. Zij leverde haar naam in, trok haar spiegelbeeld uit. Een portret is een besluit.

 

 

Marieke Ornelis © Sanne De Wilde

Marieke Ornelis (1999) is schrijver, theatermaker en volgt de regieopleiding aan de Toneelacademie Maastricht. Ze vraagt zich af wat waarheid is in een wereld waar wij onze realiteit construeren aan de hand van onze verhalen. Ze leest ondertussen dagelijks haar horoscoop-app en koestert een mateloze fascinatie voor deep-fakes en tabloids. Marieke bewandelt de grenzen tussen poëzie, theater en film, brengt teksten op podia, en haar gedicht Kamers werd geprojecteerd op de gevel van Het Paleis in Antwerpen.  

Alles bekijken

De teksten zijn gepubliceerd op de websites van de Maand van de Geschiedenis en de lage landen, en verschenen in het Frans op les plats pays (vertalers Jean-Philippe Riby en Hans Hoebeke) en in het Engels op the low countries (vertaler Laura Vroomen).

Meer over deze reeks

In de reeks 'Oude werken, jonge schrijvers' laten achttien Vlaamse en Nederlandse auteurs zich sinds 2018 inspireren door eeuwenoude artefacten uit het Amsterdamse Rijksmuseum.

Alles bekijken