De good practice van docente Ellen Ervinck

Hoe het idee tot stand kwam: de Besmette Stad van deBuren

Tijdens de eerste lockdown werkte mijn man fulltime buitenshuis. Ik was thuis met een peuter en een kleuter, en had al vlug begrepen dat ik niet vaak live les zou kunnen geven. Toch wou ik mijn leerlingen bereiken en prikkelen. Een collega stuurde mij een link door naar het gedicht Opdracht aan Mevrouw Weetikveel, dat Annelies Verbeke en Sanneke van Hassel maakten voor het multimediale project Besmette Stad van deBuren. Daarmee formuleerden de auteurs een artistiek en hedendaags antwoord op een gedicht uit Paul van Ostaijens Bezette Stad.

Onze jaarlijkse poëziewedstrijd op school heeft mij geleerd dat leerlingen, hoewel ze het zelf niet altijd willen toegeven, echt graag gedichten schrijven. Ieder jaar word ik ook aangenaam verrast door het resultaat. Toen ik het gedicht van Verbeke en Van Hassel las, dacht ik ook onmiddellijk aan de thuissituatie van de leerlingen. De school organiseerde iedere week een online contactmoment met de klastitularis, maar niet iedereen heeft zin om voor een scherm over zijn of haar gevoelens te spreken. Bovendien was het gedicht van Verbeke en van Hassel herkenbaar, veel herkenbaarder dan de leefwereld van Van Ostaijen.

In 9 stappen van Van Ostaijen naar de leefwereld van de leerlingen

Via een stappenplan liet ik de leerlingen de leefwereld van Van Ostaijen kennen om uiteindelijk bij hun eigen leefwereld uit te komen. Stap één bestond uit een overzicht van de kenmerken van het expressionisme. Bij stap twee en stap drie leerden ze Bezette Stad van Van Ostaijen kennen aan de hand van een online leesatelier van deBuren. Bij stap vier kregen ze wat informatie over de historische context van het gedicht. Vervolgens, bij stap vijf, vroeg ik de leerlingen een formulier in te vullen om zo te zien wat ze al hadden begrepen. Dan volgde het Alpejagerslied met opnieuw een video en een formulier. De laatste stap was een creatieve opdracht.  

Creatieve opdracht

Tijdens deze laatste stap vroeg ik de leerlingen om het gedicht Opdracht aan Mevrouw Weetikveel van Verbeke en van Hassel te lezen en daaruit twee passages te selecteren en te becommentariëren. Vervolgens gaf ik de leerlingen de opdracht om zelf een kort fragment over de voorbije maanden te schrijven, in de stijl van Besmette Stad. Daarbij gaf ik de leerlingen zes evaluatiecriteria:

1.     De leerling brengt duidelijk zijn/haar emotie of idee over.

2.     De leerling heeft nagedacht over de typografie.

3.     De leerling gebruikt een vrije vorm (i.t.t. een traditionele vorm).

4.     De leerling gebruikt vrije zinsbouw.

5.     De leerling maakt geen of vrij gebruik van hoofdletters en interpunctie.

6.     De leerling maakt gebruik van een citaat, een slogan of een aantal woorden in een andere taal.

De leerlingen kregen de opdracht in een van de laatste online lesweken voor de verkorte examenperiode. Ik had geen idee of ze veel moeite zouden doen, maar het resultaat overtrof mijn verwachtingen. Hun gedichten waren zo herkenbaar en ook over de typografie hadden ze grondig nagedacht. Ik hoorde de citaten die we de voorbije maanden allemaal hadden gehoord: ‘blijf in uw kot’, ‘een verlengde paasvakantie’ en ‘hamsteren voor wc-papier’. Maar ook het onderwerp van een Smartschoolbericht werd in hun gedichten verwerkt: ‘aanpak evaluatie mei-juni’. Terwijl ik de gedichten las, voelde ik hun ontgoocheling, hun gevoelens van angst maar ook van hun hoop.

Een compilatiefilmpje van de gedichten

Al vlug begreep ik dat ik dit niet zomaar voor mezelf kon houden. Ik vroeg de leerlingen toestemming om met hun gedichten een filmpje te maken voor de Facebookpagina van onze school viio Tongeren. Ik plaatste er nog wat beelden en muziek bij en al vlug kon de volledige school meegenieten van de prachtige gedichten die zo ontzettend herkenbaar waren. Uiteindelijk bereikten de gedichten ook Verbeke en van Hassel en kregen we zelfs een persoonlijke reactie van de schrijfsters. Een mooier teken van waardering bestaat niet!