In 2020 stelde de KANTL de canon van de Nederlandstalige literatuur voor aan de wereld, een lijst van 50+1 toonaangevende literaire werken. Deze canon was nooit bedoeld als een eindpunt, maar juist als een beginpunt voor discussie: de literaire canon is het gesprek over de canon.
Canonconversaties
'Canonconversaties' is een driedelige podcastreeks, geproduceerd door KANTL en deBuren. Vlaamse en Nederlandse literatuurkenners kijken met een gezond kritische blik naar de literaire canon anno 2020 en doen aanbevelingen voor de herziening in 2025.
Het waarom van de literaire canon | Canonconversaties #1
De literaire canon wil ervoor zorgen dat de klassiekers uit de Nederlandstalige literatuur niet in de vergetelheid raken. Maar blijven bekende boeken niet vanzelf bekend? Is de canon een mistlamp of een voetlicht? Woordkunstenaar en podcastmaker Anke Verschueren gaat in gesprek met classicus en lid van de canoncommissie Luc Devoldere en schrijver Christiaan Ronda over het waarom van een literaire canon. 'De canon is het gesprek over de canon. De discussie over de canon. En zelfs de ruzie over de canon.'
Lees ook het pleidooi van Christiaan Ronda.
Vrouwen in de canon | Canonconversaties #2
Een veelgehoorde kritiek op de literaire canon is dat bitter weinig vrouwen een plekje in de lijst hebben gekregen: vijf om precies te zijn. Welke onterecht 'vergeten vrouwen' kunnen nog opgevist worden uit de literatuurgeschiedenis? Is positieve discriminatie een goed idee? Of moeten we ons er juist voor hoeden de geschiedenis te herschrijven vanuit het standpunt van vandaag? Woordkunstenaar en podcastmaker Anke Verschueren gaat in gesprek met Nederlands neerlandica en feministische literatuurwetenschapper Maaike Meijer en auteur en lid van de canoncommissie Annelies Verbeke. 'Volgens mij ligt het antwoord in aanvullen in de plaats van aanvallen.'
Lees ook het pleidooi van Maaike Meijer.
Verhalen van kleur in de canon | Canonconversaties #3
Een andere kritiek op de literaire canon luidt dat die getuigt van een gebrek aan culturele diversiteit. Welke verhalen van kleur zijn er in de mazen van het net blijven steken? Hoe kan de canon meerstemmiger, inclusiever worden zonder de literatuurgeschiedenis geweld aan te doen?
Lees ook het pleidooi van Rashid Novaire.
Meer over de sprekersAnke Verschueren is geboren op Pasen 1994 en neemt haar grote liefde, de taal, overal mee naartoe. Van papier naar podium naar podcast. Ze is afkomstig uit Morkhoven, een Kempisch gehucht zonder supermarkt maar met maïsvelden. Anke heeft een Masterdiploma Nederlands en zit nu in de Educatieve Master Drama Woordkunst. Ze schrijft, maakt, speelt, leest, presenteert, monteert, modereert, geeft les en zingt. En daarmee amuseert ze zich mateloos.
Christiaan Ronda (1987) kwam ter wereld in een klein huisje in Groningen (NL) en werd in 2010 herboren in het grootse Berlijn, waar hij besloot zich op de literatuur te richten. Sindsdien schrijft hij zo fulltime als maar kan, ondersteund door allerlei baantjes en vooral zijn vriendin. Via omwegen naar Amsterdam en Frankfurt am Main kwam hij in 2020 eindelijk weer in Berlijn terecht, waar hij voor eeuwig wil blijven.
Hij publiceerde zo’n twintig korte verhalen in Kluger Hans, DW B, Tirade, Deus Ex Machina en andere tijdschriften. In zijn teksten zoekt hij altijd naar vonkjes vervreemding, onrust en ontmantelingen van verwachtingen, want kunst dient om ons met nieuwe ogen naar het bekende te laten kijken. Kort proza en andere stukken zijn te vinden op zijn website www.ekrituur.nl, en zijn omzwervingen door de Teutoonse hoofdstad zijn te volgen op Instagram @christiaan_ronda.
Maaike Meijer (1949) is biograaf, literatuurwetenschapper en emeritus hoogleraar genderstudies aan de Universiteit Maastricht. Zij schrijft over poëzie, populaire cultuur, biografie, feminisme en hedendaagse verbeeldingen van mannelijkheid. In 2011 verscheen haar biografie van de dichter M. Vasalis, die zeven drukken beleefde.
In 2015 maakte zij samen met Joost Kircz Stoeten ritseldingen, een schrijversprentenboek over F. Harmsen van Beek. Haar Hemelse mevrouw Frederike, een biografie over F. Harmsen van Beek verscheen eind 2018 en werd genomineerd voor de Book Spot Prijs. Zij werkt nu aan een boek over hedendaagse verbeeldingen van mannelijkheid, te verschijnen bij De Bezige Bij, waaruit voorpublicaties verschijnen in De Groene Amsterdammer.
Rashid Novaire (1979) is schrijver. Hij schreef verhalen, romans, hoorspelen en theater en werd tweemaal genomineerd voor de Libris literatuurprijs. In 2021 verscheen bij Ambo-Anthos de roman De vooravond, over een verloving in 1939 tussen een Duitse vrouw en een Nederlandse man die op de tocht staat door een oproep van de nazi-regering.
Annelies Verbeke (België, 1976) schreef o.a. de romans Slaap! (2003), Vissen redden (2009) en Dertig dagen (2015) en de verhalenbundels Groener gras (2007), Veronderstellingen (2012) en Hallelujah (2017). Met Slaap! won Verbeke o.a. de Vlaamse Debuutprijs, met Dertig dagen de F.Bordewijkprijs, de NRC Handelsblad Lezersprijs en de Opzij Literatuurprijs, en het boek stond op de shortlist voor de ECI Literatuurprijs.
Uit liefde voor het korte verhaal, stelde ze met Sanneke van Hassel de bloemlezing Naar de stad (2012) samen. Daarnaast schreef ze ook filmscenario's en toneelstukken voor Belgische en Nederlandse gezelschappen.
Van 2010 tot 2016 zetelde Verbeke in het bestuur van PEN Vlaanderen en sinds 2017 zetelt ze in de KANTL (Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde). Meer informatie over het werk van Annelies Verbeke via haar website: www.anneliesverbeke.be
Lindah Nyirenda behaalde een bachelor Toegepaste Taalkunde in Gent en studeerde Journalistiek (optie Audiovisuele kunsten) in Brussel met een masterstage bij Radio 2 Vlaams-Brabant. In 2009 won ze de HUB-Poëzieprijs (nu Odisee). Samen met dichterscollectief Wolven van La Mancha maakte ze als vrijwilliger radio bij Urgent.FM. Dit leidde tot een diversiteitsstage bij Radio 2 Oost-Vlaanderen en een job als gids bij de VRT.
Momenteel combineert ze opdrachten in het onderwijs met podiumkunst. In 2021 speelt ze mee in Killjoy Quiz, het nieuwe stuk van Luanda Casella geproduceerd door NTGent. Als panelist en moderator denkt ze mee rond dekolonisatie, gendergerelateerd geweld, LGBTQI+ en racisme. Verder is ze vast panellid van het YouTube-kanaal Unheard with Gigi.
Erik Vlaminck is lid van de Koninklijke Academie voor Taal en Letteren en voorzitter van PEN-Vlaanderen. Voor hij in 1994 voltijds schrijver werd, coördineerde hij projecten in de psychiatrie en de thuislozenzorg. Sporen daarvan zijn in veel van zijn literair werk terug te vinden, maar zijn hilarische column Brieven van Dikke Freddy is wel het meest tastbare gevolg en vervolg van een confrontatie met mensen die het in het leven niet op een presenteerblaadje kregen. O.a. zijn romans Suikerspin en Brandlucht bereikten een groot publiek. Hij schreef theaterstukken voor o.a. Tutti Fratelli, Olympique Dramatique, Laika en De Kolonie MT.
Luc Devoldere (Kortrijk, 1956) studeerde oude talen en wijsbegeerte in Kortrijk en Leuven. Hij gaf les aan het Sint-Barbaracollege in Gent en was hoofdredacteur en afgevaardigd-bestuurder van de Vlaams-Nederlandse culturele instelling Ons Erfdeel vzw van 2002 tot 2020.
Hij publiceerde o.a. Wachtend op de barbaren. Essays (Lannoo, Tielt, 2002.); Mijn Italië (Atlas, Amsterdam, 2006); en Tegen de kruideniers. Over talen, Europa en geheugen (De Bezig Bij, Antwerpen, 2014).
Hij is lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren en van de raad van bestuur van het internationaal literatuurhuis in Brussel passa porta. Hij is voorzitter van het Certaminacomité, Vlaamse Olympiade Latijn & Grieks.
Canondebatten 2008: de literaire canon #1
Ruim tien jaar geleden organiseerde deBuren in samenwerking met BOZAR een programmareeks naar aanleiding van de invoering van de Canon van Nederland, getiteld 'Tot nut van ’t algemeen'. Lees hier de keynote die Geert Buelens in 2008 gaf tijdens aflevering 1: de literaire canon. Een 'Lagerhuis van specialisten' reageerde hierop.