Vlaams-Nederlandse Journalistenbeurs

Henne Schuwer is een voormalig Nederlands topdiplomaat en was als ambassadeur gevestigd in onder meer Washington (2015-2019) en Brussel (2010-2015). Na zijn pensioen kwam Schuwer weer in België wonen. Tijdens zijn carrière was hij sinds de jaren tachtig verschillende malen in Brussel gestationeerd; in die periodes bouwde hij een bijzondere band met het land op. Henne kreeg tijdens zijn Brusselse ambassadeurschap al te maken met de VNJB en is een fervent voorstander van het versterken van journalistieke banden tussen Vlaanderen en Nederland.

“Ik ben negenenzestig, mij moet je niet meer overtuigen. Ik moet mijn kinderen, een nieuwe generatie, overtuigen: het is interessant om eens over de grens te kijken en wat dingen samen te doen met die Belgen.“ - Henne Schuwer.

Wat is uw link met de journalistiek?
"Een ambtenaar is op een bepaalde manier wel hetzelfde als een journalist: als je niet leuk schrijft, dan leest niemand het. Wij schrijven ellenlange rapporten over zware en hoogst belangrijke zaken, maar als je niet in die eerste tien regels de aandacht van je lezer kunt trekken, dan legt die je mooie bericht naast zich. Als je titel bijvoorbeeld is: ‘De stand van de betrekkingen tussen Nederland en België’, daar zijn er duizend van. Maar als je titel is: ‘Oorlog in de Hedwigepolder’, dan zegt de lezer “Nou, moeten we even kijken wat daar allemaal aan de hand is.”

Wat voor aanvragen wil je graag vaker zien?
"Wat meer alternatieven. Heel eerlijk, om te blijven denken aan het geschreven woord is niet meer van deze tijd. Ik heb vier kinderen, geen van hen vier heeft een abonnement op een krant. Wij moeten ons aansluiten bij de manier waarop mensen nu hun nieuws krijgen. We kijken dus ook naar andere, meer moderne uitingsvormen. 

Nu hebben ze in de jury natuurlijk een verjonging doorgevoerd, met hopelijk ook voor ons een opening naar een nieuw soort journalistiek, voor blogs en podcasts en dat soort dingen. We moeten een evoluerende organisatie blijven die zich aanpast aan de noden van de tijd, en het medialandschap is een zich zeer snel ontwikkelende club."

Joris van Casteren is een Nederlandse schrijver, dichter en journalist. Hij studeerde journalistiek en filosofie, was redacteur van De Groene Amsterdammer en Vrij Nederland, schreef voor NRC/Handelsblad en HP/De Tijd en publiceert regelmatig in De Volkskrant. Zijn bekendste boeken zijn Lelystad (2008), genomineerd voor de Ako Literatuurprijs, Het been in de IJssel (2013), genomineerd voor de M.J. Brusse-prijs en Moeders lichaam (2019). Verder publiceerde hij enkele reportagebundels en twee boeken met verzamelde portretten van nog levende vergeten dichters en schrijvers.

“Mijn linken met Vlaanderen zijn altijd wel sterk geweest. Ik heb twee boeken geschreven: één in Antwerpen en een ander in Brussel. Ik had altijd wel een Vlaamse fetish. Ik las Louis Paul Boon en Hugo Claus. Mijn held vroeger was Jotie ‘t Hooft, dus ja, ik keek altijd wel een beetje over de grens heen.” - Joris van Casteren.

Waar ben je naar op zoek in een beursaanvraag?
"Ik vind kleinere onderwerpen, dus de wat meer literair-journalistieke onderwerpen,  wat vaker interessant. Ik zou eigenlijk wel willen dat die er wat meer zouden zijn. Dat kan van alles zijn, laten we zeggen een ogenschijnlijk kleine gebeurtenis die in eerste instantie helemaal niet belangrijk lijkt, maar die, als je er veel dieper op ingaat juist voor veel meer kan staan, en die verhalend is vooral. Dat is mijn gebied, de wat meer verhalende literaire journalistiek."

Zou je de beurs aanraden?
"Ik zou het wel weten hoor. Zeker als beginnende journalist is het natuurlijk een hele aantrekkelijke plek om een voorstel in te dienen. Maar elke aanvraag werkt een beetje remmend, neemt tijd in beslag, en journalistiek is altijd snel. Je wil snel weten waar je aan toe bent, je wil snel tot actie overgaan. Als je erover nadenkt, denk je “Dat is weer zo’n aanvraag en dat duurt weer zo lang, en je moet er tijd in stoppen”, maar dat valt bij deze beurs eigenlijk heel goed mee. Ik denk, of dat hoop ik althans, dat mensen het gewoon proberen. Ook al heb je het idee dat je niet helemaal aan de voorwaarden zou voldoen, zou ik zeggen: bij twijfel wel doen in plaats van niet doen. Niet geschoten is altijd mis."

Raf Njotea is scenarist, presentator en columnist voor De Standaard. Hij schreef o.a. mee aan de Vlaamse tv-reeksen Dertigers, Familie en Panna, een webserie voor jongeren. Samen met Lander Kennis maakte hij de podcast Ouder voor Radio 1. Via zijn columns en lezingen mengt Raf zich in het maatschappelijk debat rond thema’s als identiteit, taal en representatie: www.rafnjotea.com.

“Ik zeg altijd dat ik echt een slechte journalist zou zijn. Ik heb die verontwaardiging niet genoeg. Maar ik kijk wel met veel bewondering naar de journalistiek en ik vind het ook een pijler van een gezonde maatschappij.” - Raf Njotea.

Hoe ziet de ideale kandidaat voor de beurs eruit?
"Ik denk dat er sowieso vooral mensen meedoen die al geneigd zijn om over het muurtje te kijken. Mensen die graag samenwerken, en dat ook kunnen, want dat is ook niet iedereen meegegeven. En wat ook wel belangrijk is: mensen die graag uitgedaagd worden en die inderdaad nieuwsgierig zijn naar hoe het er elders aan toe gaat."

Wat zijn je tips voor potentiële toekomstige kandidaten?
"Alles moet een verhaal zijn vandaag de dag, want er is zoveel afleiding, je moet vechten voor  de aandacht van mensen. Ook in de journalistiek, helaas. Als het geen boeiende verhalen zijn, of het pakt je niet, dan kom je er vaak niet. 

Beurzen aanvragen en projectvoorstellen doen, dat is echt het leven van een scenarist. In de eerste plaats moet je kijken naar het hart van het verhaal, daar draait het om. Schrijf ook een voorstel dat leuk is om te lezen, want als jury hebben we alleen dat voorstel. En stel vragen in je pitch die je dan wil gaan beantwoorden, want dat teaset een lezer. Een goede pitch pakt mij mee, sleurt mij mee in dat verhaal en zorgt ervoor dat ik het wil lezen, horen, zien. En niet geschoten is altijd mis. Je kan met deze beurs even een push krijgen om iets te doen dat je graag wil doen, om je erin te smijten, en je kosten worden toch een klein beetje gedekt, zodat je het niet moet doen op water en brood."

Sabine Vandeputte werkt sinds 1986 als journaliste voor VRT. Ruim tien jaar was ze verslaggever namens de omroep in Nederland; tussen januari 2013 en april 2015 vanuit standplaats Den Haag. Tegenwoordig verslaat ze binnenlands nieuws in België. Sabine werkte eerder voor Knack en was projectleider bij Vlaams cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam. Ook stond ze voor de klas als docente Journalistiek aan de Artesis Hogeschool Antwerpen. Vandeputte ging als laureaat van de Journalistenbeurs op uitwisseling bij de VPRO in Hilversum, BNR in Amsterdam en de politieke redactie van NOS in Den Haag.

“Achteraf hebben we vaak nog eens een bijeenkomst met de laureaten, waar ze vertellen hoe ze het allemaal ervaren hebben. Dan zie je ze in persoon vertellen en zie je hoe enthousiast ze zijn, en wat ze geleerd hebben en wat ze leuk vonden en wat tegenviel. Daar doe je het echt voor. Dan komt een beurs het meest tot leven, dan komt dat tot uitdrukking in een persoon. Dan kun je trots zijn dat je die mensen een kans hebt gegeven.”- Sabine Vandeputte.

Wat zijn je tips voor potentiële toekomstige kandidaten?
"Zorg in de eerste plaats dat je origineel bent, dat ik als jurylid verrast word als het ware door dingen waar ik zelf nooit op zou komen. Daarnaast moet er ook een duidelijke band te zien zijn tussen Vlaanderen en Nederland. De verbondenheid moet duidelijk te zien zijn. En het mooiste is natuurlijk als er iets blijvend uit groeit waar dan ook gevolgen aan gegeven kunnen worden. Maar ik wil vooral zien dat iemand zin heeft. Ik heb dan ook een voorkeur voor jonge journalisten. Dat idealistische zit er dan hopelijk nog een beetje in, en ook de verwondering. Je geeft hen ook kansen dan."

Wat voor aanvragen wil je graag vaker zien?
"Ik ben zelf grote fan van de uitwisselingsbeurs. Ik heb die zelf twee keer gekregen, zo ben ik ook in de jury terechtgekomen. Er zijn steeds minder mensen die daarvoor kiezen omdat het vrij complex is met toestemming van je baas, en huisvesting. Maar ik hoop dat er in de toekomst meer mensen willen uitwisselen."

Sacha Kester is buitenlandjournalist voor de Volkskrant. Ze studeerde in Tilburg (journalistiek) en Nijmegen (Midden-Oosten Studies) en heeft daarna jarenlang als correspondent in Delhi, Islamabad en Beiroet gewoond. In 2007 publiceerde ze het boek Standplaats Islamabad/New Delhi. De verhalen komen nu van minder ver: behalve over het Midden-Oosten schrijft Sacha Kester sinds 2018 voor de Volkskrant over België.

“Ik was wel altijd zo’n Nederlander die vaker in België kwam omdat het altijd heel prettig was. Ik vind het een heel interessant land.” - Sacha Kester.

Waar ben je naar op zoek in een beursaanvraag?
Ik heb de podcastreeks Mijn schuld (red.: ontving in 2022 een beurs van de VNJB) van vorig jaar beluisterd, die was echt prachtig. Ik denk dat journalisten het vaak toch ingewikkeld vinden om een Nederlandse én een Vlaamse invalshoek te hebben in hun onderzoek, dat je daarvoor tegen een heel specifiek onderwerp zou moeten aanlopen. Maar die podcast is net een heel mooi voorbeeld dat dat niet hoeft. Er zijn ook heel veel dingen die niet over iets specifieks Vlaams of Nederlands gaan, maar over iets heel menselijks, over vragen die aan beide kanten van de grens spelen en die zowel in Nederlandse als Vlaamse media een podium verdienen. En de vijver waarin je verhalen kan vinden en tegen elkaar afzetten is daarmee ook groter, want er zijn Vlaamse én Nederlandse voorbeelden die je kan betrekken. 

Wat zijn je tips voor potentiële toekomstige kandidaten?
Ik ben iemand die zelf nooit een fonds heeft aangevraagd en dan denk: “Oeh, dat zal wel heel ingewikkeld zijn en daar maak je toch geen kans op”, terwijl het, weet ik nu van deze beurs, heel laagdrempelig is. Het is geen proeve van bekwaamheid waarbij je van tevoren zenuwachtig zou moeten zijn. Het is juist een open deur, een kans om extra ruimte te creëren om je werk te kunnen doen. Iedereen die een goed idee heeft en daar steun bij kan gebruiken komt hiervoor in aanmerking. 

Hoe leef je met het onomkeerbare? In een zesdelige podcast onderzoeken Vlaming Wederik De Backer en de Nederlandse maker Roos van Ees een leven met schuld. Het is één van de eerste grootschalige samenwerkingen op podcastgebied tussen een Vlaamse en een Nederlandse krant, in dit geval De Standaard en NRC. In elk van de zes afleveringen onderzochten de makers - samen met experts - een aan schuld gerelateerd thema, zoals zonde, straf, intentie en vergeving.

Wederik de Backer (1988) maakt hoorspelen en audiodocumentaires. Hij studeerde af aan de RITCS School of Arts in Brussels en maakt sindsdien producties in Vlaanderen, Nederland, Duitsland en de VS. In 2021 won hij de Belfius Persprijs met Moeders ten Laste.

Beluister de podcastreeks via één van de volgende links:

NRC

De Standaard

De beurs werd toegekend aan een journalistiek samenwerkingsverband bestaande uit freelancers Karin Eeckhout, Lotte Lambrecht, Alexander Beunder en developer-data-analist Nathan Tetroashvili.

Hoe verspreidt fake news zich in het Nederlandse taalgebied? Waar ontstaat de content? Welke digitale weg leggen de meest invloedrijke claims af voor ze in Nederlandstalige kanalen terechtkomen? Via welke platformen, groepen of (onderling verbonden) individuen verspreiden ze zich van Nederland naar Vlaanderen of omgekeerd, en binnen Vlaanderen en Nederland? En welke mechanismen zitten daar achter?

Deze onderzoeksvraag werd beantwoord aan de hand van een specifieke casus: het compleet gefingeerde verhaal dat de Russen Oekraïne zijn binnengevallen omdat daar in Amerikaanse biolabs virussen worden ontwikkeld om de Russische bevolking uit te roeien.

De resultaten van het onderzoek zijn te lezen/bekijken via de volgende links:

• Knack

• Pointer (KRO-NCRV)

• VRT NWS

• VRT maakte er ook een item over voor het journaal (vanaf  '15:51)

Bij de provincie- en gemeenteraadsverkiezingen in Vlaanderen in oktober 2024 geldt voor het eerst het stemrecht in plaats van de opkomstplicht, voorlopig alleen bij de lokale verkiezingen. In Nederland werd de opkomstplicht al in 1970 afgeschaft. Wat zal het effect zijn van het inruilen van die opkomstplicht voor een zuiver stemrecht? Wat waren de gevolgen van de opkomstplicht in Nederland en kan die geschiedenis ons iets leren over wat Vlaanderen te wachten staat na 2024? 

Guy Delforge is freelance journalist en consultant media en communicatie. Hij is gastprofessor online journalistiek, innovatie en ondernemerschap aan de Erasmushogeschool Brussel. 

Het dossier, bestaande uit vier artikels, kan je via onderstaande link lezen:

Apache (startpunt)

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Nina Rijnierse (26) werkte de afgelopen jaren als freelancer voor onder andere De Groene Amsterdammer, het Noordhollands Dagblad en Stichting Verhalende Journalistiek, waarbij ze zich vaak interesseerde voor onderwerpen op het snijvlak van cultuur, media en geschiedenis. Sinds mei 2022 is ze coördinator Kennisdeling bij het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.

Nina ontving de VNJB-onderzoeksbeurs en verbleef voor research enige tijd in Zeeuws-Vlaanderen. Haar journalistieke onderzoek resulteerde in een artikel over de ontvolking, vergrijzing en ‘vervlaamsing’ van de regio in De Groene Amsterdammer.

Het artikel kan je via onderstaande link lezen:

De Groene Amsterdammer

Lilith Geeraerts is journaliste en nieuwslezer. Ze begon vier jaar geleden bij De Morgen als cultuurjournaliste en werkte sindsdien voor verschillende media. Onderweg richtte ze ook stilte/ruimte vzw op, een organisatie die stilte en digitale ontprikkeling in de stad bevordert. Als dochter van een ambtenaar in de Nationale Bank en een moeder die in de sociale zorg werkte, is ze geprikkeld door alles op het snijvlak van economie en psychologie.

Lilith ontving de VNJB-onderzoeksbeurs en deed enkele maanden onderzoek voor een artikel over corruptie en financiële malversaties rond Brusselse bouwprojecten, waarin ook Nederlandse ondernemers een rol zouden spelen. Het onderzoek werd gepubliceerd door BRUZZ.

Sofia Van Nuffel (*1975) schreef sinds 2011 als redacteur en journalist vooral rond cultuur en muziek voor regionale media. Ze volgde een Postgraduaat IRJ (International researchjournalistiek) bij Thomas More te Mechelen, omdat ze op zoek was naar meer diepgang en kwaliteit in de huidige berichtgeving. Ze werkte eerder als freelance journalist voor Apache en lanceerde eind 2020 een online onafhankelijk regionaal nieuwsmedium, Misflits.be.

Sofia ontving de VNJB-uitwisselingsbeurs en werkte in mei en juni 2021 op de redactie van KRO-NCRV POINTER, platform voor datajournalistiek. Ze werkte daar mee aan een onderzoeksjournalistiek project rond sekten. Resulterende artikelen en reportages kun je hier vinden:

• Artikel 'Bekeren in Coronatijden' (werving).

• Artikel Shunningbeleid onder de loep ('shunning' is sociale uitsluiting)

• Radio-uitzending rond het Shunningbeleid. 

Jan De Deken (*1985) is journalist en oprichter van The Polar Project, een multimediaal onderzoeksjournalistiek magazine over klimaatverandering. Hij reist sinds 2010 de wereld rond op zoek naar opmerkelijke verhalen rond dit thema.  

Jan werkte als laureaat van de VNJB-onderzoeksbeurs gedurende het najaar van 2020 aan een artikel waarin hij het klimaatbeleid in de Lage Landen onder de loep nam. Hoofdvragen van zijn onderzoek waren: waarom loopt het Vlaamse klimaatbeleid achter op het Nederlandse? En waarop wacht Vlaanderen om de bebouwde omgeving energieneutraal te maken? Het resulterende artikel werd gepubliceerd in Knack.

Jana Antonissen (*1992) begon haar journalistieke loopbaan in 2014 bij De Morgen, waarna ze besloot als zelfstandig journalist aan de slag te gaan om zich zo toe te leggen op langere achtergrondverhalen over de grote maatschappelijke veranderingen, de mensenlevens achter de actualiteit, en diepgaande interviews. Sindsdien schrijft ze ook voor Humo. In 2015 nam ze deel aan de jaarlijkse schrijfresidentie van deBuren in Parijs. 

Jana Antonissen ontving de Uitwisselingsbeurs en ging aan de slag bij Vrij Nederland in Amsterdam.  

Pieter Haeck (*1990) werkte van 2013 tot 2021 op de redactie van zakenkrant De Tijd, eerst voor algemeen nieuws, daarna met focus op technologie, media en telecom. Sinds 2021 is hij tech reporter voor Politico. In 2018 won hij de Belgische editie van de Citi Journalistic Excellence Award, in 2019 volgde hij de Journalist Fellowship Summer School aan de universiteit van Oxford. Pieter studeerde aan de KU Leuven, met masters in Internationale Politiek en Beleidseconomie. Hij was in Leuven ook hoofdredacteur van studentenmagazine Veto. 

Pieter ontving de VNJB-uitwisselingsbeurs en werkte in september en oktober 2020 op de redactie van het Financieele Dagblad in Amsterdam.

Guy Hoeks (*1989) werkte eerder al voor BNR Nieuwsradio en het Financieele Dagblad. Sinds 2021 is hij correspondent in Duitsland voor verschillende media, waaronder het Algemeen Dagblad, de Tijd en Goedemorgen Nederland. Eerder schreef hij voor het zakenblad Quote en een magazine over fusies en overnames. Voordat hij de journalistiek inging, werkte hij op een Nederlandse ambassade. Hij studeerde European Union Studies in Amsterdam, Berlijn en Leiden.

Guy werkte als laureaat van de VNJB-uitwisselingsbeurs in het najaar van 2020 twee maanden op de redactie van De Tijd in Brussel, waar hij schreef over tech en innovatie.