Canonconversaties

Het waarom van de literaire canon | Canonconversaties #1

De literaire canon wil ervoor zorgen dat de klassiekers uit de Nederlandstalige literatuur niet in de vergetelheid raken. Maar blijven bekende boeken niet vanzelf bekend? Is de canon een mistlamp of een voetlicht? Woordkunstenaar en podcastmaker Anke Verschueren gaat in gesprek met classicus en lid van de canoncommissie Luc Devoldere en schrijver Christiaan Ronda over het waarom van een literaire canon. 'De canon is het gesprek over de canon. De discussie over de canon. En zelfs de ruzie over de canon.'

Vrouwen in de canon | Canonconversaties #2

Een veelgehoorde kritiek op de literaire canon is dat bitter weinig vrouwen een plekje in de lijst hebben gekregen: vijf om precies te zijn. Welke onterecht 'vergeten vrouwen' kunnen nog opgevist worden uit de literatuurgeschiedenis? Is positieve discriminatie een goed idee? Of moeten we ons er juist voor hoeden de geschiedenis te herschrijven vanuit het standpunt van vandaag? Woordkunstenaar en podcastmaker Anke Verschueren gaat in gesprek met Nederlands neerlandica en feministische literatuurwetenschapper Maaike Meijer en auteur en lid van de canoncommissie Annelies Verbeke. 'Volgens mij ligt het antwoord in aanvullen in de plaats van aanvallen.'

Verhalen van kleur in de canon | Canonconversaties #3

Een andere kritiek op de literaire canon luidt dat die getuigt van een gebrek aan culturele diversiteit. Welke verhalen van kleur zijn er in de mazen van het net blijven steken? Hoe kan de canon meerstemmiger, inclusiever worden zonder de literatuurgeschiedenis geweld aan te doen? Woordkunstenaar en podcastmaker Anke Verschueren gaat in gesprek met auteur Rashid Novaire, slamdichter Lindah Nyirenda en auteur en voorzitter van de canoncommissie Erik Vlaminck. 'De vijver waaruit men gaat vissen is te klein, want er zijn heel veel vissen die er gewoon niet in zitten.'

Is een Vlaamse canon een goed idee?

In 2008 organiseerde deBuren in samenwerking met BOZAR een programmareeks naar aanleiding van de invoering van de Canon van Nederland, getiteld 'Tot nut van ’t algemeen'. Nu Vlaanderen ook een canon wil invoeren, is het tijd voor nieuwe canondebatten.

Op 20 februari organiseerde deBuren een Vlaams-Nederlandse debatavond over de geplande introductie van de canon van Vlaanderen. Moderator Simon Demeulemeester (redacteur Knack) sprak met Vlaamse academici Marc Boone, Wim Vandenbussche en Kevin Absilis. Nadien kwamen enkele Nederlandse sprekers aan het woord die direct betrokken zijn of waren bij de Canon van Nederland. Frits van Oostrom, Gerben Graddesz Hellinga en Lotte Jensen bekeken of Vlaanderen iets kan leren van de Nederlandse ervaringen met het invoeren en het gebruik van de canon. Tijdens het derde luik van de avond kwamen Vlaamse en Nederlandse gasten samen op het podium om in discussie te gaan over argumenten pro en contra de canon, en om zin en onzin van de vergelijking met Nederland te bespreken. 

'Het opstellen van een canon is een bij uitstek ideologische bezigheid. Het niet-opstellen van een canon is dat echter evenzeer.' En dan bleek ook de 'onverlaat' - zijn eigen woorden - in de zaal te zitten, die de passage van de canon in het regeerakkoord inschreef. Herbeleef deze opmerkelijke avond hier.

Welke rol moet de koloniale geschiedenis krijgen in de canon?

Dat de Vlaamse canon er komt, staat vast. Welke plek de koloniale geschiedenis daarin zal krijgen en welke figuren daarbij een hoofdrol zullen spelen, moet nog bediscussieerd worden. Onder leiding van Nahid Shaikh gingen Luc Devoldere, Mathieu Zana Etambala en Karwan Fatah-Blackin in gesprek over de canon en de plaats van de koloniale geschiedenis daarin. 

Fatah-Black, lid van de herijkingscommissie van de canon in Nederland, legde bijvoorbeeld uit hoe ze na een eerste herziening verzetsstrijder Anton de Kom in de Nederlandse canon opnamen. 'Wij missen dat soort van canonfiguur in Vlaanderen, maar misschien moeten we beginnen met een lemma "missionarissen",' aldus Devoldere. Iets waar je volgens Zana Etambala maar beter voorzichtig mee bent: 'Ze hebben ook veel slachtoffers gemaakt.' De discussie is hierbij geopend en hieronder ook integraal te herbekijken. 

Herbeleef de debatreeks over de canon uit 2008: Tot 't nut van 't algemeen

'Tot 't nut van 't algemeen' was een debatreeks uit 2008 over de canon, georganiseerd door deBuren in samenwerking met Bozar. Tijdens vier avonden brachten begenadigde sprekers een prikkelend statement, telkens gevolgd door een 'Lagerhuisdebat' met meningen, bezwaren en aanvullingen van academici, schrijvers, critici en beleidsmensen uit Vlaanderen en Nederland. Ook het publiek kreeg de kans zich in de discussie te mengen over de literaire, cultuurhistorische, wetenschappelijke en Europese canon. Beluister het hier opnieuw.

Canondebat: Het Verhaal van Nederland, het Verhaal van Vlaanderen en de canon

Tijdens het programma 'Het Verhaal van Vlaanderen', 'Het Verhaal van Nederland en de canon' stelden we ons de vraag hoe je de geschiedenis op een aantrekkelijke en historisch verantwoorde manier naar het publiek brengt. Ontdek hier de historische discussies die de serie opwekte in Nederland (bijna geen) en in Vlaanderen (heel veel), of je het hele verhaal überhaupt wel kunt vertellen (nee, daarom staat er 'verhaal' in de titel en niet 'geschiedenis'), wat de trailer zegt over Nederland (het is ons verhaal) en Vlaanderen (het is een verhaal van mensen die hier woonden en wonen), en waarom de canon nog niet meteen geïntroduceerd wordt bij musea in Vlaanderen terwijl Nederland al lang een canonmuseum heeft. Met Ann De Bie, Wim De Clercq, Hasan Evrengün, Jesse Fabré, Olga Van Oost en Maarten Rademaker.