Waarom een Nederlandse journalist in België wil wonen

‘Waarom wil een Nederlandse journalist in België wonen?’ Hoe vaak heb ik die vraag al niet gehad? Want ja, in Nederland werkt zogenaamd alles. Het is goed georganiseerd. De stoep is recht. De weg zit niet vol gaten. Lekker comfortabel.

Voor veel Nederlanders is België een land om zo snel mogelijk doorheen te rijden, op weg naar het zuiden. Ons beeld van België is vaak nogal smal. Het is het land van bier, friet en een ingewikkeld politiek systeem. Soms lijkt het opzettelijk zo ontworpen dat niemand het kan begrijpen. Belgen zijn rustige mensen die niet zo snel hun mening luid verkondigen of iets van zichzelf blootgeven.

Als correspondent voor een Nederlandse krant heb ik ook een ander land leren kennen. Bijna vier jaar geleden werd België mijn bestemming. België is veel meer dan dat stereotiepe beeld. En ik denk dat het tijd wordt om nieuwe symbolen aan België te verbinden:

De meerkleurige pen

Hier in België mag alles door elkaar: Frans, Nederlands, Duits, Engels. Ik verbaas me over de enorme talenkennis. Vaak spreken mensen, zeker in Brussel, wel drie of vier talen. Met gemak wisselen ze gedurende de dag soepel van de ene taal naar de andere, en dat vinden ze doodnormaal. Zeker voor iemand zoals ik, afkomstig uit Nederland, een land met maar één officiële taal, blijft dat verbazen.

Hoewel ik het idee krijg dat veel mensen in België de meertaligheid vooral lastig vinden, denk ik dat het juist een enorme troef is. Mensen die meerdere talen spreken, trainen continu het deel in de hersenen dat gericht is op het verdelen, richten en vasthouden van aandacht. Dat komt omdat ze steeds de ene taal moeten onderdrukken als ze de andere gebruiken.

Door meerdere talen te spreken, kun je leren om de werkelijkheid op verschillende manieren te verwoorden. Het besef dat de wereld niet eenduidig is, wortelt al in de taal zelf. In België merk je dat elke zin, elk woord, meerdere kleuren kan hebben, en dat juist die kleuren samen een beeld van de werkelijkheid vormen.

De elastiek

België is een elastiekland: al sinds de oprichting in 1830 is het altijd in beweging en op zoek naar een vorm die past, tot er weer iets nieuws nodig is. Zes staatshervormingen verder heeft België een politiek systeem dat nog altijd niet vastligt. Hier wordt niet gedaan ‘omdat we het altijd zo doen’. Er is ruimte om te buigen en opnieuw te onderhandelen.

De Belgische politiek lijkt soms tot stilstand veroordeeld. In werkelijkheid wordt het bijeengehouden door een indrukwekkende, vaak onderbelichte compromiscultuur. Een kracht eerder dan een zwakte.

Om tot een compromis te komen, moet je leren luisteren. Je moet proberen te begrijpen hoe de ander denkt, in een andere taal, met andere gevoeligheden. Ik merk dat het ook zorgt voor een zekere mildheid: het besef dat perfectie niet bestaat en dat er ruimte moet zijn voor iets waar iedereen zich in kan vinden.

Dit land heeft het vermogen om op te rekken. België is als een elastiekje: het rekt, het veert, het schiet soms terug, maar het scheurt niet.

Een Brusselse stoeptegel

Met oogkleppen op door Brussel lopen is onmogelijk, want dan zul je struikelen. Hier liggen de stoeptegels los, het fietspad houdt plots op. Rapper Jazz Brak zei me ooit: “Brussel is een harde stad. En juist daardoor is ze ook eerlijk.”

Ongelijkheid wordt hier niet verbloemd of verstopt. Aan de Belliardstraat zie ik mensen urenlang in een lange rij staan voor hun asielprocedure, vaak al dagen niet gegeten, uitgeput en onzeker over hun toekomst. Op het Luxemburgplein komen boeren, klimaatactivisten en vakbonden in opstand. Soms allemaal in dezelfde week.

In de metrostations is dakloosheid geen abstract begrip. Mensen liggen op de koude tegels, half verscholen achter kranten of karton. Sommigen krabben aan hun wonden, anderen proberen zichzelf warm te houden met een dun deken.
Brussel is een stad die de zintuigen prikkelt. Die chaos zorgt ook voor meer contact. Want in Brussel loop ik niet over mijn eigen rechte lijn. Ik bots, ontwijk, kijk op. Ik word geconfronteerd met mijn bevoorrechte positie. 

Brussel dwingt me om aandacht te hebben. Om te kijken waar ik loop, en wie er naast me loopt. Eigenlijk is Brussel België in het klein: een plek zonder een eenduidige identiteit, waar contrasten gewoon naast elkaar bestaan.

Ik heb de afgelopen jaren geleerd dat dit een land is dat vaak verkeerd wordt begrepen. Wie het echt wil begrijpen, moet bereid zijn zich te verliezen in details, tegenstrijdigheden en nuance. Net daarom wil ik als Nederlandse journalist in dit land wonen. Want als je geduld hebt, dan geeft het plotseling iets van zichzelf bloot.

Foto's: Andreas Van Esbroeck