Leden van de Verenigde Naties,
Jonge wereldburgers,
Dit is mijn eerste bezoek aan Europa als president, maar de droom van Europa leeft al lang in mij. Op mijn 22ste, toen ik ongeveer jullie leeftijd had, zou die droom zelfs mijn verdere leven bepalen.
Het jaar was 1986 en ik had juist een bachelor behaald in de politieke en economische wetenschappen aan de Howard University in Washington D.C. Net zoals, naar ik vermoed, velen onder jullie hier vandaag, wist ik nog niet welke keuze ik moest maken om mijn carrière te starten. Ik wist wel dat ik iets voor de maatschappij wilde betekenen, maar welke rol dat specifiek moest zijn en hoe ik daaraan zou beginnen, was me niet helemaal helder.
Die zomer bracht ik nog eens thuis door, bij mijn moeder in Californië. Hoewel haar onvoorwaardelijke steun het grootste geschenk van mijn leven is geweest, maakte ik die dagen af en toe lange uitstappen om haar lastige vragen over mijn toekomst te ontvluchten.
Ik plande een uitstap naar het Getty Museum in Los Angeles. Een prachtig museum met duizenden topwerken uit de kunstgeschiedenis.
De schilderijen van ‘de meester van het licht’, de man die zo nauw verbonden is met de Gouden Eeuw van Nederland, konden in die collectie uiteraard niet ontbreken. Ik heb het natuurlijk over de fenomenale Rembrandt van Rijn.
Eén schilderij van hem viel me die dag in het bijzonder op: ‘De ontvoering van Europa’.
Daarop zag ik hoe een mooie prinses, rustig wandelend aan het strand, vanuit het niets wordt geschaakt door de oppergod Jupiter, voor de gelegenheid vermomd als stier. Deze prinses Europa, die ik me daarvoor uit de verhalen in de klas zo sereen had ingebeeld, wordt op het schilderij meedogenloos meegesleurd in zee.
Ik was onder de indruk en geschokt.
Ik begreep wel dat dit verhaal afkomstig was uit de klassieke mythologie. En dat het nu eenmaal een manier was om de werkelijkheid betekenis te geven.
Toch voelde ik me er ongemakkelijk bij. De ‘meester van het licht’ speelde ook hier zijn vernuftige spel. Maar waarom werd een jonge vrouw, vol kracht en schoonheid, zo weerloos afgebeeld? Waarom was het een mannelijke god die haar meesleurde om haar te verkrachten? En waarom was het opnieuw een man, al was die dan Rembrandt, die dit verhaal aan mij vertelde?
Lieve vrienden, ik ben hier niet om de mythen en verhalen van vroeger te herschrijven. Noch om het kunstenaarschap van de grote Rembrandt te ontkennen.
Ik wil jullie alleen vertellen dat het zien van Europa mij die dag een nieuwe droom gaf. De droom om het beeld van de vrouw definitief te veranderen.
Het schilderij van Rembrandt dateert weliswaar uit 1632, maar het waren dezelfde beelden die ik in 1986 elke dag zag op billboards in de straten en in videoclips op MTV. Beelden waarin mannen als stoere, heldhaftige jagers werden gezien, en vrouwen als weerloze en zwakke prooien. Terwijl ik, dochter van een wetenschapster die baanbrekend onderzoek verrichtte naar borstkanker, zoveel meer moed zag in de vrouwen rond mij. En zoveel meer ambitie in mezelf voelde.
Te lang hebben vrouwen zich als ondergeschikten moeten gedragen. Te lang werd vrouwen verteld wat ze moesten denken, en mochten zij niet voor zichzelf spreken. Te lang zijn vrouwen als een mannelijke accessoire gezien.
We hoeven niet eens ver terug te gaan in de tijd om die onderdrukking vast te stellen. Hier in Nederland verkregen vrouwen pas in 1919 stemrecht. Nog een jaar later gebeurde dit in de VS, waar zwarte vrouwen zelfs tot 1965 moesten wachten.
Het verkrijgen van stemrecht was maar het begin. De strijd voor het recht op abortus, gelijke verloning en evenwichtige vertegenwoordiging in bedrijven en organisaties moest nog aanbreken.
En die strijd is nog niet voltooid.
Die dag in het Getty kreeg ik de droom om het ongekende potentieel in elke vrouw te tonen. De droom om, net als prinses Europa, mee te bouwen aan een nieuwe beschaving. De droom om als inspiratie te dienen voor een waarachtiger schilderij, dat de vrouw in haar volledigheid toont: niet langer aarzelend en onderdrukt, maar vol lef en moed.
Vanzelf kreeg mijn toekomst vorm. Kort na mijn museumbezoek schreef ik me in voor een master in de rechten aan de universiteit van Californië. En meteen na mijn afstuderen stortte ik me in de juridische en politieke wereld. Zo streed ik vanuit het hart van de samenleving mee voor gelijke rechten, en ijverde ik er als procureur voor om de loonkloof tussen man en vrouw te dichten.
Mijn aanstelling als president mag dan het bewijs zijn dat er vandaag veel is veranderd, te vaak zie ik dezelfde onderdrukking nog opduiken. Mijn land, de Verenigde Staten, is the land of the free, maar niet even ‘vrij’ voor alle vrouwen. De Verenigde Naties zien de gelijkheid tussen man en vrouw als een fundamenteel recht, wij weten allemaal dat niet alle vrouwen in onze landen hier van genieten.
Wereldwijd wordt 35% van de vrouwen slachtoffer van huiselijk geweld, gewoon omdat zij vrouw zijn ... Wereldwijd sterven elke dag 830 vrouwen aan vermijdbare complicaties in het kraambed, gewoon omdat zij vrouw zijn ... Wereldwijd verdienen vrouwen gemiddeld 23% minder dan mannen in dezelfde functie, gewoon omdat zij vrouw zijn …
Daarom moeten wij Internationale Vrouwendag blijven vieren.
Niet alleen om duizenden jaren aan strijd te herdenken. Maar vooral om de resterende hindernissen op het pad naar gelijkwaardigheid voorgoed te overwinnen. Want de droom die ik van Europa kreeg, kan nog niet vrij bestaan in ons allemaal.
Het feit dat wij hier vandaag samen zijn, in Europa, stemt mij niettemin hoopvol.
Met de Verenigde Naties hebben wij al ongelooflijke zaken verwezenlijkt. Al meer dan zeventig jaar slagen wij erin de rechtvaardigheid en voorspoed in de wereld te vergroten. En zoals ik die dag in 1986, bij het zien van Europa, de droom kreeg om het beeld van de vrouw definitief te veranderen, voel ik vandaag dezelfde energie bij jullie.
Ik weet dat wij dit kunnen.
En ik twijfel er niet aan dat wij, mensen van alle geslachten en afkomstig uit alle werelddelen, die droom zullen verwezenlijken.
Ik dank jullie!
