Schrijfresidentie 2017

Poging tot brief aan het geluksconcept

door Giuseppe Minervini

Datum 19 oktober 2017

Achttien jonge schrijvers kregen tijdens de schrijfresidentie in Parijs de opdracht een artistieke reactie te schrijven over het thema 'geluk' ofwel het thema 'tijd'. Wat is geluk? Giuseppe Minervini vroeg het zich af en poogde het per brief aan het geluksconcept zelf voor te leggen.

© Foodism360

9:04

Beste geluksconcept,

Allereerst een waarschuwing aan uw adres: ik heb filosofie gestudeerd. Ik weet niet of u ontvankelijk bent voor boodschap of betekenis; toch zal ik u de komende tien minuten een les in het denken geven. In het denken over u.
Dat zal mislukken. Denken is namelijk beginnen met denken, niet in de zin zoals je het begin van een rolletje plakband zoekt, maar in zijn totaliteit. Uit ervaring weet ik dat mijn denken bestaat in het stranden bij het beginnen met denken. Heel deze tekst is één groot vraagteken. Mijn studie filosofie was een confrontatie met enerzijds mijn domheid en anderzijds de wijsheid van anderen die elkaar soms tegenspreken. Ik begrijp niet hoe zij tot hun wijsheden komen. Ik spartel in mijn verwarring, in mijn beginnen met denken. Ik heb wijsgeren u langs verschillende invalshoeken zien benaderen en ik weet het niet meer. Vandaag vroeg ik wanhopig aan mijn moeder: ‘Ma, wat is geluk?’ en ze antwoordde: ‘ach, ja’.
Ook ik ben een angstig mens.

10:13

Beste geluksconcept,

Ik begin opnieuw. Ik heb namelijk een nieuw beginpunt en dat valt moeilijk met het vorige te rijmen. Een eerste inzicht in mijn verwarring: mijn nadenken over geluk, en misschien het nadenken over het geluk in het algemeen, komt voort uit een tekort. Een ongelukkig mens zoekt u zonder te weten wie u bent, zo niet, dan had hij u al gevonden. En hoe rustelozer die zoektocht verloopt, hoe ongelukkiger de zwerver, de denker; zoals wie nadenken moet over zijn gezondheid meestal ongezond is. Ja, en dan? Dit gaat weer alle kanten uit.

13:27

Beste geluksconcept,

Lunch. Iets met paprika. Ik had geen mes nodig en kon het eten met slechts een vork in mijn linkerhand. Tijdens het kauwen schreef ik een gedicht dat ‘Kyrie van honderd aspirientjes’ heet. Ik schreef een vers waar u het misschien mee eens bent: ‘Geluk is een antwoord op een antwoord’. Buiten de vraag ‘wat is geluk?’, heb ik geen enkele vraag die mij op deze trapeze in balans houdt, slechts hoe men de zoektocht naar u organiseert; hoe heet dat, in de vrije wereld? The pursuit of happiness, dacht ik; wat impliceert dat er bij het startpunt -  waar dat bij God ook mag liggen - geen sprake is van geluk.

13:51

Beste geluksconcept,

Die pursuit of happiness is toch een basisrecht zonder meer, zonder toelichting of gebruiksaanwijzing? In hoeverre verschilt dat recht op geluk met het recht op paprika? Paprika is meer dan een woord en de smaak is zodanig ingebouwd in de aanwijsbare vrucht, dat wij bij het woord onmiddellijk denken aan de smaak. Niet iedereen bezoekt een restaurant omwille van de paprika, misschien ook omwille van de tiramisu of de dollekervel - maar iedereen bezoekt wel iets of iets anders omwille van het geluk; zelfs een destructieve reflex wordt gemotiveerd in de illusie van het geluk. Geluk is een antwoord waarop wij wachten na ons antwoord. Toch?

14:04

Beste geluksconcept,

Ik ben op zoek naar de ware u. Is dat dan geen zoektocht naar waarheid?

14:05

Beste waarheidsconcept,

Waarom vind ik u niet, waarom verstopt u zich? Bestaat u wel? Of bent u slechts mijn woorden en niets dan mijn woorden? Voor een paprika is er geen andere waarheid dan al dan niet bereid opgegeten te worden. Daar hoeft hij niet over na te denken. Bestaat er voor ons geen andere waarheid dan het geluk? Dat wil zeggen; een verlangen om uit het ongeluk te breken? En op welke manier dan? Dankzij verzinsels.

Beste geluksconcept, ondertussen denk ik dat u niet bestaat. Niet echt.

14:24

Beste geluksconcept,

Ondertussen denk ik dat u niet bestaat. Niet echt. U bestaat slechts als onbereikbare extremiteit. Zoals uw antagonist in zijn extremiteit niet bestaat. Slechts als asymptoten bestaan jullie. Slechts zoals touwtrekkers  aan weerskanten binnen de spanning van het weefwerk in de draad bestaan. Daarom, aangezien u in de wereld van onze woorden vertoeft, zal een uitspraak over u nooit samenvallen met het gevoel dat uw tentakels zich nestelen in onze borst. In deze breuk tussen uitspraak en gevoel, die niet door een duidelijke scheidingslijn is afgegrensd, ontstaat de vraag naar u, naar waarheid, vermoeden, poëzie, liefde. Het verzinsel ontstaat op dezelfde manier vanuit een gemoed waarin we allen op zoek zijn naar iets dat meer of minder is dan u; iets wat niet in een woord te vangen is, dat we daarom slechts naar u noemen, dat we daarom geluk noemen; u, geluk, dezelfde naam geven als een teerling die per toeval in ons voordeel rolt.
Uw stempelafdruk in dit verzinsel herkennen we heel makkelijk, wanneer we ons in een horizontale levenspositie met popcorn bevinden: het ‘ze leven nog lang en gelukkig’, het einde voor de credits rollen. Het bewijs, of ja, bewijs, eerder een zoveelste vermoeden, is dat we u veel minder makkelijk herkennen als we deel uitmaken van het verhaal; hoe vaak weet de toeschouwer niet beter hoe een personage diens geluk bereiken moet?

14:40

Beste ongeluksconcept,

Waarom herkennen we u veel makkelijker? Ik herken u veel makkelijker, tenminste. Bent u de onmacht van mijn verbeelding die de geluksverzinsels moet voeden, of bent u net de brandstof van die geluksverzinsels, die horten en stoten die zich kweken uit mijn verbeeldende onmacht? Bestaat u op zich, of bestaat u in het ongeluk waarin u zich vermomt? De oorzaak tot het ongeluk gehanteerd door wijsgeren, oorzaken die ik niet langer ontwar; ik kan er veel opnoemen. Wacht, ter inspiratie snel ik even naar mijn boekenkast.
Zijn wij de dupe van de technologie?
Mickey Mouse kan de bezems de vloer wel laten dweilen, maar uiteindelijk stroomt de kamer over: hij kent de formule niet om de bezems stop te zetten.
De dupe van de seks?
Ik ken een prof die zegt dat hij de seksualiteit nooit had uitgevonden was hij God geweest: de ware hel zou zijn dat, zodra we klaarkomen, er zich ergens op ons lichaam nog een smekend, dwingend geslachtsdeel ontwikkelt. 
De dupe van de drukte in ons hoofd?
Dat een mens geen overdaad aan prikkels verdraagt; daarom maar als dichter uitgedoofd door de wereld dwaalt, als een hond die niet begrijpt wat pijn is, op zoek naar rust.
Of misschien zijn we in het Westen de dupe van het positivisme? Werkt het onbegrip opvullen aan de hand van verklaringen averechts.
Misschien werkt het halsstarrig zoeken naar geluk, het wetenschappelijk meten, het technologisch verbeteren van de levenskwaliteit dankzij kennisfabrieken, averechts en bevindt het geluk zich daar waar het zich niet bevindt.
Misschien zijn we de dupe van de dupe, dat woord en slechts dat woord: schreeuwen we doorheen iedereen die schreeuwt; zeggen we iets omwille van het zeggen zelf; denken we dat zwijgen de dood betekent; hopen we daarom dat onze loze schimmen sporen achterlaten; denken we dat geluk gelijkstaat aan het achterlaten van een beroemd testament tussen twee kaften.

15:33

Beste geluksconcept,

Misschien hebben wij u verzonnen. Heb ik u verzonnen. Ik weet het niet. Ik weet alleen dat er ergens een behoefte aan u is. Ironisch, want ik weet niet zeker of u bestaat, niet zoals ik zeker weet dat paprika wel bestaat.
Ik merk dat ik niet aan mijn eigen schedelpan ontkom, dat ik alleen nog maar over mijn eigen verzinsels kan praten als het over u gaat. Daarom verzoek ik u mij met rust te laten; laat mij niet langer over u nadenken, vreet u zich niet langer een weg langs mijn oren, dan zal ik u misschien wel durven naderen. Het denken, dat de verzinsels voedt, schiet in mij op als onkruid en schept een afstand tussen u en mij. Afstand te bewandelen door mij op een bepaalde manier te bewegen die ik nog leren moet. Ik ben een dilettant en de aanwezigheid van publiek maakt de jonge acteur alleen maar rustelozer.

23:43

Beste geluksconcept,

Misschien is de vraag naar u hetzelfde als de vraag ‘wat gaan we doen vanavond?’ en dan de hele avond zoeken naar een antwoord.Ik vraag u, beste geluksconcept, ondertussen zoveel mogelijk afleiding graag, want mijn denken spuit voorlopig alleen mijn verwarring op, die op zijn beurt mijn angst voedt dat u zich op een dag onherkenbaar voor me vermomt, niet in de zin van een zoveelste verzinsel, maar dat ik u op een dag niet langer als geluk adresseer, maar als mentale gezondheid.

Warme groeten en welterusten,
Giuseppe Minervini

© Marianne Hommersom

Giuseppe Minervini (1994) studeerde filosofie en Westerse literatuur aan de KULeuven. Hij was een van de schrijftalenten tijdens het traject Talent op Tilt, won de voorronde van Write-Now! Leuven met poëzie, publiceerde verhalen in o.a. Extaze, Gierik & NVT, DW B, De Titaan, Het Liegend Konijn en op Passionate Platform, Hard//hoofd en De Optimist. Hij werkt aan een dichtbundel Pantheïst en zeemeermin en aan een romantrilogie met waanzin als centrale thema: Ketchup, Krank en Vals en helder.