De onzichtbare druk van de ADHD-ouder

Mijn oudste zoon en ik kijken sinds kort samen naar de Harry Potter-films om de week mee af te sluiten. Het is een kleine familietraditie waar ik iedere vrijdag naar uitkijk. Vanaf zijn vaste plek op het tapijt in de woonkamer zie ik hem wiebelen. Zijn lichaam kronkelt. Hij wiebelt van de ene bil naar de andere.  

Hij is opgewonden om aan de film te beginnen. Dat hoor ik aan de geluidjes die hij maakt. Als hij zich probeert te concentreren is het meestal het zachte gerommel van een automotor. Als hij overprikkeld is, een plotseling gekrijs, zoals een zeemeeuw die naar een frietzak duikt. Op dit moment is hij aan het beatboxen op de melodie van Harry Potter. Mijn zoon, niet de meeuw trouwens.  

De openingstune versnelt met een brrrrr bop bop bop terwijl hij met zijn schouders wiebelt. Hij is opgewonden. Ik voel me echter doodmoe. Bij de gedachte aan een wiebelende beatboxmachine vlak naast me, botst mijn geduld op de grens. ‘Als je zo blijft springen en wiebelen, heb ik liever dat je daar blijft zitten’, antwoord ik. Zijn gekwetste uitdrukking zorgt dat ik er meteen spijt van krijg. 

Al mijn hele leven word ik veroordeeld omdat ik te direct, te grof of te hard ben in het uiten van mijn gedachten. Het heeft me het gevoel gegeven dat ik een vreselijke dochter, vriendin, collega en echtgenote ben. Ik observeerde liever in stilte dan dat ik iemands gevoelens kwetste.  

Maar na mijn ADHD-diagnose ben ik er gelukkig in geslaagd om dit schuldgevoel van me af te schudden. Ik heb besloten dat ik mezelf niet langer zou veroordelen voor iets waar ik geen controle over had. Toch blijft het als ouder met ADHD moeilijk. Vooral op momenten waarop je kind iets van je nodig heeft, maar jij je overweldigd en overprikkeld voelt.  

Je bent voortdurend bewust van de spanning tussen volledig aanwezig willen zijn voor je kind en je eigen grenzen in acht nemen. En als je kinderen ook ADHD hebben, dan zitten jullie allemaal in hetzelfde schuitje. En die boot is van Lego gemaakt, het zinkt snel en om de een of andere reden mis je een roeispaan.

Uit onderzoek blijkt dat ouders van kinderen met neurologische aandoeningen, zoals ADHD of autisme, meer stress ervaren dan ouders van kinderen zonder zulke aandoeningen. Hoewel neurotypische kinderen – zonder ADHD of autisme, bijvoorbeeld – absoluut net zo vermoeiend kunnen zijn als neurodivergente kinderen, hebben die laatsten vaak extra zorg en speciale opvoedingstechnieken nodig. De uitdaging zit hem in de steun die ouders moeten bieden om aan die emotionele, fysieke en sociale behoeften te voldoen.  

Mijn partner en ik hebben de afgelopen jaren tegenover drie verschillende psychologen, twee psychiaters, een gedragstherapeut, een kinesist en een stagiaire gezeten. Niet allemaal tegelijk, want dat klinkt als het begin van een slechte grap.  

Elke keer kregen we dezelfde boodschap dat we georganiseerd, consequent en rustig moeten zijn. Onze kinderen hebben dagelijks een 'gestructureerde' en 'voorspelbare' routine nodig. Mag ik als ADHD-mama even stilstaan om de pure komedie daarvan te waarderen? 

Want newsflash: al zo lang ik me kan herinneren, verlies ik mijn huissleutels terwijl ze in mijn broekzak zitten. Dat is dan ook het meest voorspelbare dat ik kan bieden. Hoe kan ik mijn kinderen leren hoe ze zich moeten concentreren, hoe ze georganiseerd moeten blijven of hoe ze hun tijd moeten beheren, als ik dat zelf nauwelijks kan? Consistentie, organisatie en kalmte is goed advies, maar dan vooral voor een neurotypisch brein.  

‘Maar heb je het geprobeerd met een planner?’, hoor ik wel eens. 
Natuurlijk wel! Ik heb elke planner ooit gehad. Mijn planners hebben planners. In feite heb ik meer tijd besteed aan het kiezen van de perfecte planner dan aan het gebruiken ervan. 

Even serieus, als iemand voorstelt om een planner te gebruiken, zeggen ze eigenlijk: 'Doe beter je best'. Dat is als tegen een blinde zeggen dat hij beter op zijn stappen moet letten. ADHD tast het vermogen van de hersenen aan om te plannen, prioriteiten te stellen en tijd te beheren. Een planner is dus enkel praktisch als je de vaardigheden hebt die iemand met ADHD meestal net niet heeft. 

Internet-memes en Tiktok willen je dan weer doen geloven dat ADHD alleen maar te maken heeft met vergeetachtigheid of uitstelgedrag. Maar voor ouders is het ook slopend op een manier waar niet vaak over gesproken wordt. In alle eerlijkheid: het moeilijkste is niet de chaos, het zijn niet de emotionele uitbarstingen voor, tijdens en na huiswerk of omdat we ‘Europapa’ van Joost Klein niet voor de duizendste keer willen opzetten.  

Het moeilijkste is het stille, knagende gevoel dat je op de een of andere manier tekortschiet. ADHD-ouders die kinderen met ADHD opvoeden zitten in een stille crisis. We zijn verwikkeld in een constante strijd om onze kinderen vooruit te helpen, terwijl we worstelen met onze eigen uitdagingen.  

Het is een voortdurende cyclus van schuldgevoel en uitputting, waarbij we ons steeds afvragen of we hun kindertijd niet verpesten. De maatschappij praat niet over ons. Misschien weten ze niet dat we er zijn? Of misschien denken ze dat we vergeten zijn om ons in het gesprek te betrekken.  

En toch. Het zou fijn zijn om niet te moeten horen dat je een beetje harder je best moet doen. Want wij, ouders met ADHD proberen al elke dag mee te draaien op tweehonderd procent in een wereld die driehonderd procent van ons vraagt. 

Foto door: Marianne Hommersom