Cultuur in koude dagen, koude maanden, koude jaren

Natuurlijk, het gaat niet echt goed met de economie in de Lage Landen. De groei blijft achter of is wellicht even tot staan gekomen en de schuldenlast van Nederland loopt uit de pas met Europese afspraken. Het Nederlandse volk heeft een nieuwe volksvertegenwoordiging  gekozen en er zit een coalitie- en gedoogregering die orde op zaken moet stellen. Een kabinet dat centrum-rechts is, of is het rechtscentrum-rechts. Er wordt vanuit die politieke positie bezuinigd. Een kleine 20 miljard. Een hele opgave, maar volgens de bewindspersonen is het te doen. Alleen: “De broekriem moet worden aangehaald” of  “We zullen keuzes moeten maken” of  “We zetten het mes er diep in.”

In de culturele hoek is niet zoveel te halen, maar er vallen misschien wel de hardste klappen. De Publieke Omroep wordt gekort met € 200.000.000. Dat is ruim een kwart van de mediabegroting.  De Wereldomroep gaat van media naar Buitenlandse Zaken en de taak zal worden teruggebracht. Het MCO, de omroeporkesten en het koor, raken 60% van hun budget kwijt. In de kunstenwereld schrapt de staatssecretaris € 200.000.000 en vooral de podiumkunsten komen in de kou. In de vrieskou. Vanaf 2014 mogen kunst- en cultuurinstellingen geen nieuwe verplichtingen aangaan, zodat een sanering snel kan worden doorgevoerd en afvloeiingsregelingen met personeel geen probleem opleveren. De staatssecretaris vindt dat o.a. de grootte van het publiek bepaalt of een subsidie op z’n plaats is. Onder het motto: geen publiek, dan ook geen subsidie. Populaire kunst kan dus rekenen op geld uit de schatkist, maar bijvoorbeeld innovatieve kunst voor kleine publieken zal het zonder geld moeten doen. Wat betekent dit voor de ontwikkeling van de kunstsector. Is in het Concertgebouw alleen nog Mozart te horen? Kunnen we in de Stadsschouwburg alleen nog naar blijspelen met vreemdgangers die zich achter deuren en in kasten verstoppen? Gaat het Nationaal Ballet alleen nog met het Zwanenmeer door? Mag het Nationaal Kinderkoor alleen nog covers zingen van de hits van Marco Borsato? In sombere seizoenen, zoals de late herfst en de natte winters, gaat thuis de lamp vroeg aan. In Nederland heet dat: “We maken het gezellig.” De spellen komen op tafel en met z’n allen kijken we naar Boer zoekt Vrouw, in Hilversum ook wel Hoer zoekt Boer genoemd. En in het theater brandt het licht. Er wordt op de podia gedanst, gemusiceerd, gespeeld, gezongen en gecabaret. Zalen vol warmen zich aan de kunst van de podia. Ontsnappen aan de somberheid. Niet alleen aan de somberheid van die twee seizoenen, maar ook aan de somberheid van de maatschappij. Van de samenleving. Van het nationale en internationale politieke klimaat. Maar dat wordt nu wat lastiger. Alleen als de zalen vol zitten, dan beweegt er iets op het podium, want de staatssecretaris geeft subsidie. Zit de zaal maar half vol, dan wordt bij de uitvoering van de Bachcantate BWV 112 (Weinen, Klagen, Sorgen) het koor thuis gelaten, omdat de overheid dan geen subsidie geeft. Concerten met Nieuwe Muziek worden huiskamerconcerten; subsidie voor zaalhuur is er niet meer. Moderne dans vindt alleen nog plaats in stationshallen als flashmobs. Dat is nog een geluk bij een ongeluk, want dan hebben de treinreizigers die op hun vertraagde NS-trein wachten tenminste nog wat te zien. En de Nederlandse Opera trekt met door paarden getrokken huifkarren door het land om op braderieën meezingopera’s op te voeren, waarbij Pierre Audi met zijn pet rondgaat om geld op te halen voor het voer van de paarden.In deze financieel sombere tijden wordt de cultuur niet meer vrijelijk aangeboden, maar moet worden verkocht. De theaterabonnementen gaan fors in prijs omhoog. Fijn, denkt de minister van financiën, want ook de BTW is omhoog, dus dat verdient lekker zo. Minder mensen zullen kaartjes kunnen kopen, omdat de prijs voor een avondje cultuur voor mensen met een wat smallere beurs te hoog zou kunnen worden. Niet erg, vindt het centrumrechts-rechtse Nederlandse kabinet. Want voor die mensen is er de televisie en de radio. En daarop is genoeg kunst en cultuur te zien. En dat kost helemaal niks. De publieke omroep wordt immers betaald door Vadertje Staat. Alleen, die publieke omroep heeft veel minder geld te besteden, dus kan ook minder kunst en cultuur opnemen. En bovendien, welke gezelschappen moeten ze opnemen, als de meeste op termijn zijn weggesaneerd.. Dan is er gelukkig nog het omroeparchief, waarin duizenden uren registraties zitten van prachtige culturele evenementen uit de tijd dat de overheid kunst en cultuur nog van belang vond en ruimhartig steunde. Opnamen van de Nederlandse opera uit 1994, registraties van het Holland Festival van 2004 en van de Meistersinger van het MCO uit 2008. Of toneelopnamen en al die prachtige dans van Hans van Maanen.Zolang het nog kan: koop een warme jas, want het wordt koud. En koop een zaklantaarn met een flinke voorraad batterijen. Want die heb je nodig op de lange zoektocht naar mooie voorstellingen de komende jaren.