Boem Paukeslag

In 1896 wordt Paul van Ostaijen geboren in Antwerpen als jongste zoon van een Vlaamse moeder en Nederlandse vader. 25 jaar later ziet de wereld er helemaal anders uit. Europa is verscheurd, Duitsland verloren, Vlaanderen toch niet onafhankelijk en Berlijn een stad van idealistische uitersten. En net daar schrijft Van Ostaijen Bezette stad. Zijn poging om de kapotte tijd te vangen is een groots literair experiment vol holle havens, zeppelins, lege straten, ruïnes en de kolkende nacht van het bezette Antwerpen. De bundel heeft hetzelfde effect als een paukenslag, niet toevallig het bekendste woord uit de bundel. Hij galmt door de Nederlandse letteren en de internationale avant-garde. In 1928 sterft Van Ostaijen. Uitgeteerd door tuberculose. Nog vol wilde plannen en idealen.   Maar Van Ostaijen leeft verder. Zijn werk en gedachtengoed blijven actueel. Ook vandaag grijpen schrijvers, typografen, kunstenaars, muzikanten, film- en theatermakers telkens weer naar zijn werk. Tijdens de coronacrisis inspireerde zijn Bezette Stad nog meer dan 150 kunstenaars tot het gesamtkunstwerk Besmette Stad. En ook de thema’s waar Van Ostaijen toen al van wakker lag, zorgen nu nog steeds voor debat.   Klara en Vlaams-Nederlands Huis deBuren nemen in deze podcast de proef op de som. Jaouad Alloul, Ruud Gielens, Gaea Schoeters en Emy Koopman lezen van Ostaijen met de ogen van vandaag en gaan daarbij het gesprek aan met onder anderen Leonore Spee, Jeroen Olyslaegers, Younes van den Broeck, Anna Eble, Ellen Deckwitz en Rinus Van de Velde. Met biograaf Matthijs de Ridder zit Van Ostaijen ook zelf steeds mee aan tafel. Over oorlog, activisme, dandy’s, jazz, het artistieke creatieproces en zwarte gat, ziekte, liefde, geloof en ongeloof. En nog zoveel meer.  

#1 | De veelbelovende knaap, de laatste katholiek 

Waar en hoe groeide Paul van Ostaijen op? Wat waren zijn eerste literaire wapenfeiten? Was hij een activist? Een dandy? Een katholiek? Wilde hij met zijn gedichten de wereld veranderen? Theatermaker en singer-songwriter Jaouad Alloul praat met biograaf Matthijs de Ridder, maar ook met geëngageerde kunstenaars en opiniemakers die Van Ostaijen lezen met een hedendaagse blik: beeldend kunstenaar en poetry slammer Younes van den Broeck, schrijver Jeroen Olyslaegers en bisschop Johan Bonny.

In de podcast zijn ook enkele nummers te horen die speciaal gemaakt werden voor het multimediale kunstproject Besmette Stad. Herbeluister hier Eind van ons Latijn van Jaouad Alloul, Spookstad van Willie Darktrousers en Younes van den Broeck en ontdek Bedreigde Stad van Jeroen Olyslaegers.

#2 | De activist en de Duitser

Paul van Ostaijen zette zich tijdens WO I in voor de Vlaamse zaak. Maar steunde hij de Duitsers dan? En waarom trok hij na de oorlog naar Berlijn? Om de revolutie te prediken? Theaterregisseur Ruud Gielens praat met biograaf Matthijs de Ridder, maar ook met geëngageerde kunstenaars en opiniemakers die van Ostaijen lezen met een hedendaagse blik: historicus Marc Reynebeau, vertaalster Anna Eble, fotografe Mashid Mohadjerin, socioloog en rapper Fatih De Vos en beatboxer Joost Maaskant.

#3 | Verlaten forten en Bezette Stad

Hoe ervaarde Paul van Ostaijen Antwerpen in oorlogstijd? Wat had hij te zoeken op die berg in Beieren waar hij in 1920 de ingeving voor Bezette Stad kreeg? En kon hij de poëzie heruitvinden in Bezette Stad? Schrijfster Gaea Schoeters praat met biograaf Matthijs de Ridder, maar ook met kunstenaars en opiniemakers die van Ostaijen lezen met een hedendaagse blik: comedian Dara Sheikhi, typograaf Gert Dooreman, Leonore Spee van Teletext, componist Annelies Van Parys en kunstenaar Rinus Van de Velde.

In de podcast zijn ook enkele nummers te horen die speciaal gemaakt werden voor het multimediale kunstproject Besmette Stad. Herbeluister hier De Aftocht van Teletext, oftewel Leonore Spee en Sacha Bornkamp, en lees hier Holle Haven van Gaea Schoeters. 

#4 | Het meisje en de dood

Wie was Emmeke Clément, de grote liefde van Paul van Ostaijen? Was Emmeke bij hem toen hij stierf? Veel te jong, aan tuberculose, in een klein sanatorium in Wallonië. Nederlandse schrijfster Emy Koopman praat met biograaf Matthijs de Ridder, maar ook met kunstenaars en wetenschappers die van Ostaijen lezen met een hedendaagse blik: literatuurwetenschapster Sofie Vandamme, muzikant Daan Stuyven, tuberculosespecialist Wouter Arrazola de Oñate en Lamia, patiënt in het Zeepreventorium in De Haan.

Benieuwd naar Emy Koopmans artistieke antwoord op het gedicht 'Folies Bar' uit Bezette Stad? Ontdek het hier.