Superschurken

In deze geniale serie columns voor deBuren gaat officieel Antwerps Nachtburgemeester Vitalski op zoek naar erge dingen, maar ook naar de vreselijke manier waarop daarmee wordt omgesprongen. Hier en nu over een merkwaardige tegenstelling in het hedendaagse België: de misdadiger die met stijgende frequentie wordt ontvangen als een nieuwe soort superster, tegenover de politicus die, ferventer dan ooit, als een regelrechte judas aan het morele kruis wordt getimmerd.

Op 18 januari 2011 pakte de Vlaamse tabloid Story uit met een opvallende voorpagina: het beruchte, kale, al te menselijke aangezicht van de middelbare schoolleerkracht technisch tekenen Ronald Janssen, de viervoudige lustmoordenaar, wiens ogen recht naar die van de lezer priemen. Commentaar: 'Exclusief! De Moeder van Ronald Janssen Spreekt!' Plus daaronder:' Ook ik leef in een hel, niet alleen de familie van de slachtoffers!' Een blad als Story ligt bij de mensen thuis op de salontafel. Hoe kan een gemiddelde tante met zo'n monster op schoot een gezellige kop koffie drinken? Die cover was het laatste wapenfeit van Thomas Siffer, die er begin februari als hoofdredacteur van het blad de brui aan gaf. Hoewel hij de verkoopcijfers deed stijgen, was hij misschien toch beter bij Flair gebleven.Roddelbladen zijn een gemakkelijk mikpunt, maar het dagelijkse televisienieuws is al even pervers. De kijkers én de verslaggevers wanen zich maatschappelijk geëngageerd, maar wat heeft een drenkeling aan toeschouwers? Die vraag gaat zelfs op bij verslagen rond de Holocaust: onder de verontwaardigde noemer 'dit mogen we nooit vergeten!', heeft iedere boekhandel wel bestsellers over Hitlers beulen in de aanbieding – in het boodschappentasje komen die boeken echter naast de nieuwste DVD van The Terminator terecht. Dus hoeveel oprechte betrokkenheid vergt zo'n lectuur? In de Antwerpse joodse buurt mogen deze boeken praktisch bij wet niet in de etalage worden gelegd, hoewel ze juist daar met meer zekerheid dan elders, een sensatie overstijgende betekenis hebben.Zoals de seriemoordenaar in de media zonder boe of ba op een piëdestal wordt gezet, zo is de politicus er opgejaagd wild geworden. Toen Yves Leterme in maart 2008 eerste minister van België werd, stond hij, met zijn effectief wat grijze, stugge gezichtsuitdrukking, bij Dag Allemaal op de voorpagina als een soort voorloper van Ronald Janssen - althans: het tijdschrift blokletterde daarboven letterlijk het volgende:'Yves Leterme - Vals - Achterbaks - Niet te Betrouwen!' Een proces kon daar niet tegen worden gevoerd, de kwalificaties stonden tussen aanhalingstekens; ze waren zogezegd de uitkomst van een enquête van Dag Allemaal. En daarmee was de toon gezet, ook voor de betere media. Na een halfjaar lang uiterst flagrant als pispaal te hebben gediend, in zijn eentje verantwoordelijk voor de nationale politieke impasse, belandde de kersverse Minister dan ook, hoe kon het anders, in het UZ Ziekenhuis van Leuven met een maagdarmbloeding.De nu al acht maanden voortdurende mislukking van de nieuwe Belgische regeringsvorming had als een omgekeerd evenredig eerherstel voor Leterme kunnen dienen, maar niemand schijnt daar iets voor te voelen. Geen laattijdige medaille voor deze passioneel veroordeelde! Maar wel een nieuw, succesvol epitheton ornans: niet 'helmboswuivend' zoals bij de Oude Grieken, maar 'aftredend'; 'aftredend eerste minister', tot in het eind der tijden nooit meer zonder...Dus geen eerherstel, maar wel een nieuwe blaam: nu er, ondertussen, zo'n kamerbreed moeras is aangelegd van zoveel jokers, verkenners en 'triumviraten', dat de eenduidige zondebok erin verdronken is, nu treft de schuld de Belgische politicus in het algemeen, als een ras. In het heetst van de Dutroux-affaire was er, op 20 oktober 1996, de spontane zogenaamde 'Witte Mars', waarbij het volk uiting kon geven aan zijn woede en verdriet; dit jaar kwam er, op zondag 23 januari, een flink dertigduizendtal betogers op straat om hun vuist te ballen tegen de falende regeringsformateurs. Misschien wat cynisch, maar qua vergeefsheid, emotionele gedrevenheid en technische ondoelmatigheid zijn deze twee manifestaties wel degelijk familie van elkaar. Baat het niet, dan schaadt het niet, zou je denken, maar de slecht gedefinieerde massabetoging van 2011 was een sneer aan het adres van de politicus als een boosaardig genius. In vorige eeuwen zouden er koppen zijn gesneld, nu werd alleszins het gevoel van claustrofobie nog wat opgedreven.Zelf zie ik nochtans, eigenlijk, een soort zenboeddhistische troost in de politieke toestand. Temeer daar het Koninkrijk België markteconomisch lang niet slecht bezig is; alleen maar zijn reputatie staat op het spel. Maar enerzijds is er dus een regering die permanent bezig is met aftreden, anderzijds een regering die permanent bezig is, zich te vormen. Dus stijgen en afdalen in één, onafgebroken, zonder einde – dichter bij het yin en yang kunnen we toch niet geraken? Voor mij mag dat voor altijd zo blijven voortduren.

Voor Kingkong televisie maakte Vitalski in het verleden verschillende programma’s. deBuren biedt de mogelijkheid om de beste filmpjes uit het Kingkong archief terug te zien. Klik hier om een interview en een aflevering van de rubriek ‘Vitalski Literair’ te bekijken.