De waarheid is vele eeuwen lang het exclusieve domein geweest van geprivilegieerde specialisten, als medicijnmannen, profeten, vogel- en leverschouwers, priesters, filosofen en wetenschappers. Het gewone volk ploeterde in de modder van de weerbarstige werkelijkheid en wat dat allemaal te beduiden had en waarom dat allemaal zo was, werd bestudeerd en uiteengezet door lieden die ervoor hadden doorgeleerd om zich deze vragen te mogen stellen. Slechts enkelen hadden toegang tot kennis en slechts weinigen hadden het voorrecht en de middelen om hun bevindingen te kunnen publiceren. De waarheid was in goede handen, want de specialisten respecteerden de regels die ze zelf met betrekking tot hun specialisme hadden opgesteld. In een boek stond doorgaans geen onzin, want allerlei poortwachters voorkwamen dat onzin werd gepubliceerd.
Maar toen gebeurde het op een kwade dag dat internet werd uitgevonden en dat veranderde alles. Revoluties in de communicatietechnologie veranderen niet alleen de wijze van communiceren, maar ook de manier van denken. Vaak zijn het sociale revoluties die een radicale omslag markeren in onze verhouding tot de wereld, de werkelijkheid en de waarheid. In de menselijke geschiedenis hebben er tot nu toe vier van dergelijke omwentelingen plaatsgevonden. De eerste was de uitvinding van het schrift, die niet alleen kennisoverdracht op afstand en in de tijd mogelijk maakte, maar ook registers en contracten. De tweede was de uitvinding van de codex, het gebonden boek, waarin je kon bladeren en waarin je dingen kon opzoeken, die Bijbelexegese, woordenboeken en encyclopedieën mogelijk maakte en leidde tot de stichting van de eerste universiteiten. De derde was de uitvinding van de boekdrukkunst, die leidde tot de reformatie, de politieke emancipatie van de middenklassen, pamfletten, de Franse revolutie en de moderne tijd. En de vierde revolutie beleven we nu met de uitvinding van internet. Alessandro Baricco beweert in zijn belangrijke studie The Game zelfs dat deze vierde en laatste revolutie alle vorige in haar schaduw stelt. We leven in historische tijden. Dat is ons voorrecht.
Internet is nog jong, zo piepjong dat een heel erg jong iemand zoals ik zich nog kan heugen dat er op de universiteit in het eerste jaar een cursus werd gegeven waarin je leerde hoe je de verschillende kaartenbakken van de universiteitsbibliotheek moest gebruiken. Toegang tot kennis was in die dagen nog een vak. En hoewel internet nog jong is, kunnen we nu al concluderen dat een van de gevolgen van deze inventie is dat iedereen nu in principe de illusie mag koesteren dat hij met een muisklik toegang heeft tot alle kennis van de wereld. Tegelijkertijd heeft internet het voorrecht om te publiceren gedemocratiseerd. Waar je tot voor kort over kanalen en geduld moest beschikken om je bevindingen wereldkundig te maken, kan iedere nitwit tegenwoordig met een muisklik een miljoenenpubliek bereiken.
Dit heeft gevolgen voor de waarheid. De waarheid is specialisten uit handen gerukt. Sterker nog, van specialisten moeten we tegenwoordig niets meer hebben. Baricco schrijft in The Game over het einde van het pact tussen het volk en de elite, dat altijd gebaseerd is geweest op het exclusieve voorrecht van de elite om zich toegang te verschaffen tot kennis en om te publiceren en dat nu zijn geldigheid heeft verloren. Dit betekent dat ook de oude spelregels hun geldigheid hebben verloren. Het wordt niet meer nodig gevonden om de waarheid op de waarheid te baseren. Nu de waarheid is gedemocratiseerd, is de waarheid slechts een mening geworden. De waarheid is onder een grote hoeveelheid waarheden begraven en ieders waarheid is evenveel waard.
